So sánh Arabica và Robusta: Nguyên nhân chênh lệch giá

Việc so sánh Arabica và Robusta giúp nhà đầu tư phân biệt cà phê Arabica Robusta, hiểu rõ nguồn gốc giá trị và rủi ro từng loại. Từ đó bạn có thể chọn lựa sản phẩm giao dịch phù hợp hoặc tận dụng đặc điểm của mỗi loại để tối đa hóa lợi nhuận. Ở bài viết này, AnfinX sẽ giúp bạn phân biệt, so sánh và làm rõ sự chênh lệch giá giữa Arabica và Robusta. Xem tiếp nhé! 

1.  Phân biệt cà phê Arabica và Robusta

1.1. Cà phê Arabica: "Nữ hoàng" của thế giới cà phê

Cà phê Arabica có tên khoa học Coffea Arabica, thường được xem là giống cà phê cao cấp, tinh tế và được lựa chọn nhiều trong các loại cà phê đặc sản. Arabica đã chiếm vị thế cao trong lòng tín đồ cà phê nhờ sự cân bằng giữa hương thơm, độ chua dịu và hậu vị ngọt. Đối với nhiều người, Arabica không đơn thuần là thức uống, mà còn là trải nghiệm độc đáo.

Những đặc điểm nổi bật của cà phê Arabica:

• Điều kiện trồng: Arabica ưa vùng cao lạnh và mát nên thường được trồng ở độ cao từ 900 - 2.000m so với mực nước biển, nơi có nhiệt độ trung bình dao động từ khoảng 15 đến 24 độ C. 
• Hương vị đặc trưng: Dòng cà phê này có vị ngọt nhẹ, chua thanh tinh tế và hơi đắng, hương thơm phức hợp, ví dụ như hương hoa, trái cây, mật ong hay socola tùy vùng trồng. 
• Hàm lượng caffeine: Giống Arabica chứa khoảng 1 - 1,5% caffeine, thấp hơn đáng kể so với cà phê Robusta. Điều này giúp hương vị của nó trở nên mềm mại hơn, không bị gắt. 
• Giá trị kinh tế: Do đòi hỏi điều kiện trồng tốt hơn, mà năng suất thấp, chi phí chăm sóc cao, cùng với nhu cầu thị trường cà phê cao cấp, nên Arabica sẽ có giá cao hơn Robusta nhiều lần.

Hạt cà phê Arabica

→ Xem thêm: 

• Thông tin về thị trường đầu tư cà phê Arabica phái sinh
• Cập nhật giá cà phê Arabica hôm nay theo thời gian thực

1.2. Cà phê Robusta: "Chiến binh" mạnh mẽ

Cà phê Robusta có danh pháp khoa học Coffea Canephora (còn gọi là Coffea Robusta), nổi bật như một giống cà phê “mạnh mẽ”. Nó có thể được trồng trong điều kiện khí hậu và đất đai khó khăn, vì khả năng sinh tồn tốt và yêu cầu chăm sóc thấp hơn Arabica.

Các đặc điểm nổi bật của cà phê Robusta:

• Điều kiện trồng: Robusta thường được trồng ở độ cao từ mực nước biển đến 800 - 900m. Nó chịu nóng, ẩm, sâu bệnh và điều kiện khắc nghiệt tốt, do có hệ thống rễ nông.
• Hương vị đặc trưng: Vị đắng rõ rệt, đậm đà, ít chua, thường mang mùi gỗ, đất, đôi khi có hơi khói nhẹ. Độ phức hợp hương vị không bằng Arabica, nhưng mạnh mẽ và phù hợp cho các loại pha trộn hoặc espresso để tăng “body”. 
• Hàm lượng caffeine: Robusta có lượng caffeine khoảng 2.5  - 2.7% trong hạt xanh, cao gấp đôi so với Arabica. Lượng caffeine cao giúp cây mạnh mẽ hơn, chống sâu bệnh tốt hơn.
• Năng suất thu hoạch: Robusta cho quả nhanh hơn, cây ra sản lượng lớn, chi phí sản xuất thấp hơn Arabica bởi ít yêu cầu về bóng râm, địa hình cao, điều kiện đất đai nghiêm ngặt.

Hạt cà phê Robusta

→ Xem thêm: 

• Thông tin về thị trường đầu tư cà phê Robusta phái sinh
• Cập nhật giá cà phê Robusta hôm nay chính xác nhất

1.3. Bảng so sánh chi tiết Arabica và Robusta

Bảng so sánh cà phê Arabica và Robusta

Lưu ý: Các con số và cảm nhận hương vị ở trên là khái quát, biến động thực tế còn phụ thuộc vào giống con, phương pháp chế biến (washed/ natural/ honey), mức rang và terroir (đất, vi khí hậu). Vì vậy khi so sánh Arabica và Robusta, cần xem xét cả yếu tố chất lượng hạt, chi phí canh tác và thị hiếu tiêu dùng.

So sánh Arabica và Robusta

2. So sánh giá cà phê Arabica và Robusta

2.1. Cà phê arabica đắt hơn robusta không? Phân tích biến động giá

Trên thị trường hàng hóa phái sinh, Arabica thường có biến động giá mạnh hơn Robusta, giá dao động theo mùa, theo chu kỳ và theo các “cú sốc khí hậu” cao hơn. Trong khi đó, Robusta có xu hướng ổn định hơn, đặc biệt trong các điều kiện bình thường khi không có thiên tai lớn. Điều này là vì:

• Arabica chủ yếu được sản xuất ở Brazil và khu vực Nam Mỹ, nên rất nhạy cảm với hạn hán, sương muối, El Niño / La Niña,… Những “cú sốc” này dễ làm mất sản lượng đột ngột, đẩy giá Arabica lên hoặc xuống mạnh.
• Sự phụ thuộc vào vài vùng trồng lớn làm cho Arabica dễ bị ảnh hưởng khi có rủi ro cục bộ. Trong khi đó, Robusta sản xuất ở nhiều nơi (Việt Nam, Indonesia, châu Phi,...) nên rủi ro nguồn cung thấp, giúp giá dao động nhẹ hơn.
• Arabica có hàm lượng caffeine thấp hơn, năng suất thường thấp hơn, chi phí canh tác cao hơn. Điều này làm biên lợi nhuận và biên độ dao động khi giá thay đổi trở nên lớn hơn.
• Vì Arabica được xem là cà phê cao cấp, các nhà đầu cơ dễ đẩy giá lên/xuống theo tin tức khí hậu, tồn kho. Robusta ít được xem trọng về khía cạnh “premium speculation”, nên dao động thường chỉ đến từ yếu tố cơ bản. 

Ví dụ: 

• Giữa 2020 - 2021, giá cà phê Arabica từng đạt đỉnh lịch sử do hạn hán tại Brazil, thiếu mưa trong kỳ ra hoa (theo nguồn Efico), Arabica từng leo lên ~150 US cents/pound vào tháng 7/2021 – mức cao nhất kể từ 2014. 
• Khi có tin về chính sách thuế/hạn chế xuất khẩu Arabica từ Brazil, giá Arabica có phản ứng mạnh và tạo biên độ lớn. Mặt khác, giá Robusta lại ít bị chi phối bởi những vấn đề tương tự do thị trường phân phối rộng hơn.

So sánh giá cà phê Robusta và Arabica

2.2. Ảnh hưởng của sự chênh lệch giá đến đầu tư phái sinh

Một số yếu tố sẽ tạo ra khoảng cách về giá khi so sánh Arabica và Robusta:

• Biến động tỷ giá USD: Vì hợp đồng cà phê phái sinh được niêm yết bằng USD, khi USD mạnh lên, cà phê trở nên đắt hơn đối với người sử dụng ngoại tệ khác, tạo áp lực giảm cầu quốc tế ảnh hưởng tới cả Arabica và Robusta, nhưng Arabica dễ biến động mạnh hơn. 
• Chi phí sản xuất và vận chuyển: Nếu chi phí nhiên liệu, logistic, vận tải biển tăng (ví dụ giá dầu tăng, cước tàu cao), chi phí này có thể ảnh hưởng nhiều tới loại cà phê có chi phí xuất/nhập cao, thường là Arabica.
• Cầu thay thế: Khi Arabica quá đắt so với Robusta, người mua có thể chuyển sang dùng Robusta (nhất là trong pha trộn, sản xuất cà phê hòa tan). Điều này có thể làm giảm áp lực tăng giá của Arabica, thu hẹp khoảng cách giá.
• Thuế xuất/nhập khẩu: Các quy định thuế, hạn chế xuất khẩu hay trợ giá nông dân từ các quốc gia trồng cà phê có thể tác động khác nhau đến Arabica và Robusta, làm khoảng cách giá thay đổi đột biến.

Lúc này, những người tham gia đầu tư cà phê có thể tận dụng sự chênh lệch đáng kể giữa giá Arabica và Robusta để kiếm lời bằng chiến lược spread trading (giao dịch chênh lệch giá). Hiểu đơn giản, bạn sẽ mua hợp đồng tương lai của loại cà phê được kỳ vọng tăng giá, đồng thời bán hợp đồng của loại cà phê còn lại để phòng ngừa rủi ro thị trường.

Với chiến lược spread trading, khi khoảng cách giá giữa hai loại nới rộng hoặc co hẹp theo dự đoán của bạn, lợi nhuận đến từ “sự thay đổi” - spread giữa giá Arabica và giá Robusta, chứ không đơn thuần từ xu hướng chung của cả hai loại.

Tuy nhiên, chiến lược spread trading vẫn có một số rủi ro mà nhà đầu tư cần nắm rõ để giao dịch an toàn hơn: 

• Hai loại cà phê có thể xuất hiện biến động bất thường, có thể dẫn spread đi ngược dự đoán.
• Nếu hợp đồng ít giao dịch hoặc spread giữa giá mua và bán lớn, chi phí giao dịch sẽ “ăn mòn” lợi nhuận.
• Spread trading vẫn sử dụng đòn bẩy tài chính, nếu nó biến động ngược chiều, bạn vẫn bị margin call, phải đóng lệnh và lỗ lớn.
• Những cú sốc như (thiên tai cực đoan, chính sách bất ngờ,... làm giá cà phê biến động khó lường và khiến spread bị phá vỡ.

Chiến lược spread trading trên thị trường cà phê

→ Xem thêm: Cập nhật giá cà phê hôm nay - Xem giá hợp đồng tương lai trực tuyến

2.3. Đầu tư hợp đồng tương lai Arabica và Robusta khác nhau thế nào?

Bảng so sánh sự khác nhau giữa hợp đồng tương lai cà phê Arabica và Robusta

3. Vì sao có sự khác biệt về giá cà phê Robusta và Arabica?

3.1. Yếu tố chất lượng và cung cầu

Khi so sánh Arabica và Robusta, bạn có thể thấy sự chênh lệch giá đáng kể, điều này là do: 

• Chất lượng hạt: Arabica cho hương thơm đa dạng (hoa, trái cây, socola…) và độ chua tinh tế mà nhiều thị trường và chuỗi cà phê cao cấp sẵn sàng trả giá cao. Bên cạnh đó, việc thu hoạch chọn lọc, chế biến cầu kỳ và phân loại hạt theo tiêu chuẩn chất lượng làm tăng chi phí đầu vào, từ đó đẩy giá Arabica lên, tạo ra khoảng chênh giá so với Robusta.
• Nhu cầu lớn: Arabica ưa vùng cao, khí hậu mát và đòi hỏi điều kiện canh tác khắt khe. Bên cạnh đó, nó nhạy cảm với sâu bệnh (ví dụ rủi ro nấm roya) và biến đổi khí hậu, nên năng suất/ha thường thấp hơn và rủi ro mất mùa cao hơn. Khi nhu cầu tiêu thụ cà phê specialty tăng, áp lực cầu - cung dẫn đến giá Arabica cao hơn Robusta.
• Cấu trúc giá trị: Robusta thường được dùng cho cà phê hòa tan, pha trộn để tăng body hoặc làm espresso blend. Nó có năng suất cao, chi phí sản xuất thấp hơn và ít yêu cầu xử lý phức tạp, nên giá gốc thấp hơn. Ngược lại, chuỗi giá trị Arabica (từ canh tác chọn lọc, chế biến đến marketing specialty) tạo nhiều bước thêm giá trị, phản ánh vào giá bán cuối cùng.

Đặc điểm cà phê Robusta và Arabica làm cơ sở hình thành giá

3.2. Yếu tố sản lượng và năng suất 

Trên thực tế, Robusta có giá cạnh tranh hơn so với Arabica là vì:

• Năng suất cao hơn rõ rệt: Robusta thường cho sản lượng trên mỗi cây và trên một ha lớn hơn Arabica do chu kỳ ra quả nhanh và mật độ trồng có thể cao hơn. Kết quả là khối lượng cung trên thị trường lớn, làm giảm áp lực tăng giá trên đơn vị sản phẩm.
• Chịu được điều kiện khắc nghiệt: Robusta có sức đề kháng tốt hơn với nhiều loại sâu bệnh và chịu nóng ẩm tốt. Điều này làm giảm rủi ro mất mùa so với Arabica ở nhiều vùng. Bên cạnh đó, hàm lượng caffeine cao trong hạt góp phần làm cây ít bị tấn công hơn, từ đó ổn định sản lượng qua các vụ.
• Chi phí sản xuất thấp: Vì Robusta thích hợp trồng ở độ cao thấp, yêu cầu kỹ thuật canh tác ít cầu kỳ hơn (ít cần che bóng, bón phân và chăm sóc tỉ mỉ), nên chi phí lao động và chi phí đầu vào thấp hơn. Ngoài ra, một số vùng có thể thu hoạch cơ giới một phần, giúp tiết giảm chi phí thu hoạch.
• Quy trình chế biến đơn giản: Loại cà phê Robusta thường được sử dụng cho cà phê hòa tan và các blends công nghiệp. Do đó, quy trình chế biến, phân loại và tiêu chí chất lượng có phần đơn giản hơn Arabica specialty, khiến giá gốc thấp đi.
• Áp lực cạnh tranh về giá: Nguồn cung dồi dào và chi phí thấp nên Robusta thường chịu áp lực giảm giá khi cung tăng. Ngược lại, khi nhu cầu tăng đột biến cho sản phẩm công nghiệp, Robusta có thể giữ giá tạm thời nhưng hiếm khi tiệm cận giá Arabica.

Sản lượng và năng suất tạo ra sự chênh lệch giá Arabica và Robusta

3.3. Các sàn giao dịch và cơ chế định giá

Giá cà phê trên sàn không chỉ là con số, mà là kết quả của quá trình chuẩn hóa, giao dịch, lưu kho và thông tin được tập trung tại sàn. Cụ thể thì vai trò của các sàn giao dịch trong việc định giá hai loại cà phê là:

• Tạo tham chiếu giá công khai: Sàn phái sinh quy tụ người bán, người mua và nhà đầu tư trên quy mô toàn cầu, qua đó hình thành mức giá tham chiếu cho Arabica và Robusta mà thị trường thương mại và chế biến sử dụng làm cơ sở thanh toán.
• Chuẩn hóa chất lượng và hợp đồng: Sàn quy định tiêu chuẩn chất lượng, kích thước lô, đơn vị niêm yết và điểm giao nhận. Điều này giúp chuyển đổi giữa thị trường vật lý và phái sinh dễ dàng hơn và làm rõ giá trị của từng loại cà phê.
• Cung cấp thanh khoản: Nhờ có hợp đồng tiêu chuẩn và thanh khoản cao, người trồng, nhà rang xay và nhà giao dịch có thể giảm rủi ro giá (hedge) bằng cách mua/bán hợp đồng tương lai, từ đó ổn định hoạt động sản xuất và kinh doanh.
• Định hình cấu trúc kỳ hạn: Sàn cho thấy cấu trúc giá theo các kỳ hạn (contango hoặc backwardation), giúp người tham gia hiểu chi phí lưu kho, chi phí tài chính và kỳ vọng thị trường, từ đó quyết định chiến lược mua/bán.

Việc Arabica được niêm yết mạnh trên sàn New York (ICE Futures U.S.) còn Robusta trên sàn Luân Đôn (ICE Futures Europe) phản ánh khác biệt bản chất giữa hai thị trường:

• Arabica gắn chặt với dòng hàng chất lượng cao, tiêu dùng specialty và nhóm nhà đầu tư quốc tế.
• Robusta liên quan nhiều đến chuỗi sản xuất công nghiệp, nhu cầu rang xay và thị trường xuất khẩu châu Á - Âu.

Bên cạnh đó, mỗi sàn có tiêu chuẩn hợp đồng, đơn vị niêm yết và cơ chế giao nhận khác nhau, góp phần làm rõ sự khác biệt về giá trị giữa hai loại cà phê trên thị trường toàn cầu.

Vai trò của các sàn giao dịch cà phê phái sinh

4. Lời khuyên cho nhà đầu tư

4.1. Phân tích cơ hội đầu tư của từng loại cà phê

Qua phần so sánh Arabica và Robusta của AnfinX, bạn đã thấy được sự khác biệt giữa hai loại cà phê này. Chính vì thế, mỗi loại sẽ phù hợp với từng chiến lược, ví dụ:

Bảng phân tích cơ hội đầu tư cho cà phê Robusta và Arabica

4.2. Chiến lược kết hợp

Nhà đầu tư nên sử dụng chiến lược kết hợp cả Arabica và Robusta hoặc có thể gọi là đa dạng hóa danh mục đầu tư để giảm rủi ro hệ thống, nhưng vẫn giữ khả năng kiếm lợi từ đặc tính khác biệt của Arabica (premium, biến động lớn) và Robusta (năng suất cao, ổn định hơn). Với chiến lược này, bạn có thể linh hoạt điều chỉnh:

• Phân bổ vốn theo khẩu vị rủi ro: Nhà đầu tư thận trọng (70% Robusta/25% Arabica/5% tiền mặt), nhà đầu tư mạo hiểm (30% Robusta/65% Arabica/5% tiền mặt). Đây là một số ví dụ, tùy trường hợp bạn có thể phân chia tỷ lệ vốn khác nhau cho mỗi loại cà phê.
• Kết hợp các công cụ: Nhà đầu tư có thể dùng futures để hiện thực hóa vị thế cơ bản (long/short) hoặc options (mua put/call) để bảo vệ downside khi giữ vị thế dài trên Arabica có volatility cao. Ngoài ra, bạn còn có thể áp dụng spread trading (long 1 lệnh, short 1 lệnh) để giảm rủi ro hệ thống.
• Giao dịch theo mùa: Tăng tỷ trọng Robusta quanh mùa vụ thu hoạch ở Việt Nam nếu dự báo sản lượng cao để tận dụng thanh khoản và chi phí thấp. Ngược lại, bạn sẽ tăng tỷ trọng Arabica khi có dấu hiệu thiếu cung ở Brazil hoặc dự báo thời tiết bất lợi.

Nhìn chung, việc kết hợp Arabica và Robusta một cách có chủ đích thông qua phân bổ tỷ lệ, công cụ bảo hộ (options) và spread trading sẽ cho phép nhà đầu tư vừa khai thác lợi thế tĩnh của mỗi loại, vừa giảm rủi ro hệ thống.

Chiến lược đầu tư kết hợp Arabica và Robusta

Lời kết 

Như vậy, AnfinX vừa so sánh Arabica và Robusta giúp nhà đầu tư nhận biết 2 loại cà phê này, thấy rõ các yếu tố tạo nên sự chênh lệch giá của chúng. Đồng thời, AnfinX cũng phân tích rõ đặc điểm của từng loại để bạn có thể đưa ra lựa chọn đầu tư phù hợp, hoặc tận dụng đặc điểm của cả Arabica và Robusta để kiếm lợi nhuận tốt hơn.  Tải ứng dụng AnfinX và bắt đầu hành trình giao dịch hàng hóa phái sinh an toàn, hợp pháp!