Các loại hàng hóa phái sinh phổ biến mà người mới nên biết

Các loại hàng hóa phái sinh ngày càng được nhiều nhà đầu tư quan tâm nhờ khả năng phòng ngừa rủi ro và tận dụng biến động giá để sinh lời. Từ năng lượng, kim loại, nông sản đến nguyên liệu công nghiệp, mỗi nhóm hàng hóa đều mang đến cơ hội riêng. Hãy cùng AnfinX xem tiếp bài viết này để hiểu rõ về những loại hàng hóa phái sinh phổ biến nhé!

1. Tổng quan về thị trường hàng hóa phái sinh

1.1. Hàng hóa phái sinh là gì?

Hàng hóa phái sinh là các hợp đồng tài chính, có giá trị dựa trên giá của hàng hóa cơ sở như vàng, bạc, dầu, cà phê, cao su,... Các loại hàng hóa phái sinh sẽ được giao dịch thông qua hợp đồng:

• Hợp đồng tương lai (FUTURES)
• Hợp đồng quyền chọn (OPTIONS)
• Hợp đồng kỳ hạn (FORWARDS)
• Hợp đồng hoán đổi (SWAP)

Với thị trường hàng hóa phái sinh, nhà đầu tư sẽ kiếm lợi nhuận từ sự chênh lệch giá trị hợp đồng lúc mua và lúc bán, mà không cần sở hữu trực tiếp hàng hóa cơ sở.

Tìm hiểu khái quát về hàng hóa phái sinh

→ Xem thêm: Cập nhật giá thị trường cà phê phái sinh theo thời gian thực

1.2. Vai trò của hàng hóa phái sinh trong đầu tư và quản lý rủi ro

Hàng hóa phái sinh là một kênh đầu tư sôi động và có vai trò nhất định như:

• Phòng ngừa biến động giá: Ở ngành nông nghiệp, năng lượng và kim loại, nhà đầu tư thường sử dụng hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn hoặc hợp đồng hoán đổi để “khóa giá” ở thời điểm cụ thể. Nhờ vậy mà nhà đầu tư giảm được nhiều rủi ro về giá khi thị trường biến động mạnh. 
• Đa dạng hóa danh mục: Hàng hóa phái sinh có sự tương quan thấp hoặc thậm chí biến động ngược chiều với các loại tài sản truyền thống như cổ phiếu, trái phiếu. Do đó, khi thêm vị thế phái sinh vào danh mục đầu tư sẽ giúp bạn tăng hiệu quả phân bổ vốn và hạn chế biến động tổng thể.
• Tận dụng biến động giá: Bạn có thể đầu cơ lướt sóng để tận dụng biến động giá của các loại hàng hóa phái sinh thông qua hợp đồng phái sinh mà không phải mua dầu, vàng, nông sản,... Nhờ đó, vốn đầu tư được tối ưu linh hoạt hơn vừa tránh rủi ro, vừa có cơ hội sinh lời từ biến động giá.

Vai trò của các loại hàng hóa phái sinh

2. Phân loại các nhóm hàng hóa phái sinh phổ biến

2.1. Hàng hóa năng lượng

Các loại hàng hóa năng lượng phái sinh có thể kể đến như: dầu thô, khí tự nhiên, xăng, dầu diesel,... được giao dịch sôi nổi trên các sàn quốc tế như NYMEX, CME hay ICE.

Hàng hóa năng lượng giá trị cao và “siêu hot” nên luôn có người mua - người bán hợp đồng phái sinh. Vì thế, chúng là những loại hàng hóa có tính thanh khoản cao nhất và spread nhỏ. Bởi yếu tố này mà nhóm năng lượng đã trở thành kênh phòng ngừa rủi ro ưu tiên của nhiều nhà đầu tư. 

Thông thường, giá các loại hàng hóa phái sinh nhóm năng lượng sẽ chịu ảnh hưởng nặng từ yếu tố:

• Địa chính trị: Những sự kiện như xung đột, chiến tranh, cấm vận tại các nước sản xuất dầu chính (ví dụ Trung Đông, Nga, Venezuela) có thể làm gián đoạn nguồn cung và đẩy giá phái sinh tăng mạnh.
• OPEC: Đây là tổ chức các nước xuất khẩu dầu kiểm soát hơn 40% sản lượng và gần 80% trữ lượng dầu toàn cầu, nếu họ điều chỉnh hạn ngạch sản xuất thì ngay lập tức sẽ làm giá biến động.
• Biến động sản lượng: Các thay đổi về sản lượng do thiên tai, sự cố kỹ thuật, chính sách sản xuất,... có thể khiến thị trường thắt hoặc dư cung, ảnh hưởng trực tiếp đến giá hợp đồng phái sinh.

Các doanh nghiệp vận tải, hàng không, sản xuất hoặc hóa dầu sử dụng hợp đồng tương lai hoặc quyền chọn để “khóa giá” mua xăng, dầu hoặc khí. Đây là biện pháp quản trị chi phí, quản lý rủi ro về giá hiệu quả.

Các loại hàng hóa phái sinh nhóm năng lượng

2.2. Hàng hóa kim loại

Trên thực tế, các loại hàng hóa kim loại phái sinh được chia làm hai nhóm: 

• Kim loại quý: Vàng, bạc, bạch kim là những hàng hóa kim loại được ưa chuộng hàng đầu và là tài sản “giữ giá” trong thời kỳ kinh tế bất ổn. Vàng có giá trị và liên kết chặt chẽ với nền kinh tế toàn cầu, vì thế nhiều quốc gia và ngân hàng vẫn đang dự trữ vàng đến hiện nay. 
• Kim loại công nghiệp: Nhóm kim loại quý cũng được sử dụng trong công nghiệp, nhưng không phổ biến bằng đồng, nhôm, kẽm - ứng dụng nhiều ở lĩnh vực xây dựng, sản xuất, giao thông và ICT. Giá của kim loại công nghiệp sẽ tăng khi nền kinh tế phát triển và ngược lại. 

Các loại hàng hóa phái sinh kim loại không chỉ phục vụ mục đích bảo vệ giá trị tài sản, mà còn là kênh đầu tư chiến lược dài hạn. Ví dụ, nếu bạn nắm giữ vàng ở đầu năm 2024, thì đến nay - bình quân quý II/2025 đã tăng trưởng hơn 40% so với cùng kỳ năm trước (theo Hải Quan Online).

Ngoài ra, trong thời gian gần đây nhiều sàn giao dịch phái sinh như ICE, CME, LME đã cho phép nhà đầu tư mua bán hợp đồng hàng hóa phái sinh phục vụ lĩnh vực công nghệ sạch như lithium, cobalt. Điều này đánh dấu bước chuyển mới của thị trường kim loại phái sinh.

Các loại hàng hóa phái sinh kim loại

→ Xem thêm:

• Cập nhật giá thị trường bạc hôm nay
• Cập nhật giá thị trường bạch kim mới nhất

2.3. Hàng hóa nông sản

Các loại hàng hóa nông sản phái sinh bao gồm: Đậu tương, ngô, đường, lúa mì,... Đặc điểm của nhóm hàng hóa nông sản:

• Trong thị trường phái sinh, đây là nhóm hàng hóa mềm, rất nhạy với mùa vụ, thời tiết và thương mại quốc tế. Ví dụ, sản lượng robusta tại Việt Nam giảm 2,6 triệu bao giữa 2023 sau hạn hán đã khiến giá tương lai tăng 25 - 35% (theo The Armchair Trader).
• Với hợp đồng nông sản có quy mô nhỏ như micro-futures, nhà đầu tư cá nhân sẽ dễ tiếp cận hơn mà không cần lo giao/nhận hàng vật chất. Điều này phù hợp với người muốn tiếp cận “sân chơi” thực, tận dụng biến động giá theo mùa của các loại hàng hóa nông sản mà không có vốn quá lớn. 

Hàng hóa nông sản sẽ giúp nhà đầu tư đa dạng hóa tài sản trong danh mục đầu tư, đặc biệt có lợi khi thị trường chứng khoán, trái phiếu hay hàng hóa kim loại biến động lệch pha. Nhìn chung thì đây là công cụ giúp bạn làm giảm rủi ro biến động hệ thống và tăng khả năng bảo toàn vốn trong dài hạn.

Hàng hóa phái sinh nhóm nông sản

→ Xem thêm: Cập nhật giá thị trường đậu tương mới nhất

2.4. Nguyên liệu công nghiệp

Nhà đầu tư mới thường nhầm lẫn cà phê, cao su, bông, đường… là hàng hóa nông sản. Nhưng thực chất chúng nằm trong nhóm các loại hàng hóa nguyên liệu công nghiệp, nhóm này còn bao gồm bột giấy, than cốc,... 

Hàng hóa nguyên liệu công nghiệp đóng vai trò then chốt trong sản xuất và tiêu dùng toàn cầu, tạo nên nền tảng cho nhiều ngành công nghiệp:

• Cà phê và bông sẽ phục vụ ngành thực phẩm và dệt may.
• Cao su tự nhiên là đầu vào sản xuất lốp xe, gối nệm,...
• Bột giấy rất quan trọng trong ngành bao bì và giấy in. 
• Than cốc là thành phần then chốt trong sản xuất thép.

Trong các nền kinh tế đang tăng trưởng mạnh như Trung Quốc và Ấn Độ, nhu cầu nguyên liệu công nghiệp thường tăng theo chu kỳ đẩy giá các loại hàng hóa phái sinh lên cao trong giai đoạn tăng trưởng và phục hồi kinh tế.

Chiến lược đầu tư theo chu kỳ (commodity cycle investing) cho phép nhà đầu tư gia nhập thị trường ở giai đoạn đáy, thoát ra trước khi giá bứt phá và quay đầu, từ đó tối đa hóa lợi nhuận trong dài hạn.

Hàng hoá nguyên liệu công nghiệp

→ Xem thêm: Cập nhật giá thị trường cao su thế giới ngày hôm nay

3. Lưu ý khi lựa chọn hàng hóa đầu tư trên thị trường phái sinh

3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến giá hàng hóa

Giá của các loại hàng hóa phái sinh biến động bởi nhiều yếu tố vĩ mô và thị trường, cụ thể là:

• Cung - cầu hàng hóa: Nguồn cung hàng hóa giảm do thiên tai, đình công, cắt giảm sản lượng,... thì giá sẽ tăng. Ngược lại, Khi dư nguồn cung, hàng hóa sẽ chịu áp lực giảm giá.
• Chính sách tài khóa: Nhà nước có thể can thiệp vào thị trường hàng hóa bằng chính sách thuế, trợ cấp hoặc hạn ngạch xuất - nhập khẩu, tùy thuộc vào chiến lược phát triển quốc gia. 
• Lãi suất và tỷ giá: Lãi suất tăng làm chi phí vay cao hơn gây giảm nhu cầu. Đồng thời, đồng USD mạnh lên làm hàng hóa trở nên đắt với người mua nắm giữ ngoại tệ yếu.
• Vấn đề thiên tai: Bão, hạn hán, lũ lụt, động đất... có thể làm suy giảm sản lượng, dẫn đến giá hàng hóa tăng mạnh khi nguồn cung bị đe dọa.
• Tình hình địa chính trị: Xung đột, cấm vận hoặc biến động chính trị tại các khu vực sản xuất hàng hóa chủ chốt có thể gây gián đoạn nguồn cung và làm giá trồi sụt mạnh.

Để đầu tư hàng hóa phái sinh hiệu quả, bạn nên thường xuyên theo dõi các chỉ số kinh tế cốt lõi và báo cáo tồn kho từ các nguồn uy tín như: 

• Chỉ số Inventory trên NYMEX, LME, CME.
• Báo cáo của USDA, EIA, IEA, OPEC.
• Các bản tin kinh tế từ FED, ngân hàng trung ương.

Yếu tố ảnh hưởng đến giá các loại hàng hóa phái sinh 

3.2. Kinh nghiệm lựa chọn danh mục đầu tư hiệu quả

AnfinX sẽ mách cho bạn một số kinh nghiệm lựa chọn và xây dựng danh mục đầu tư các loại hàng hóa phái sinh hiệu quả như sau:

• Ưu tiên sự phù hợp: Hãy xác định rõ mức độ chấp nhận rủi ro của bạn là bao nhiêu (cao hay thấp) và có thể nắm giữ hợp đồng bao lâu (ngắn, trung hay dài hạn). Ví dụ, hợp đồng dầu thô biến động mạnh nên phù hợp với người mạo hiểm, hợp đồng vàng lại thích hợp để phòng thủ dài hạn, tránh lạm phát. 
• Đa dạng hóa danh mục: Trong thị trường phái sinh, một danh mục lý tưởng nên có đa dạng hàng hóa ở ít nhất 2 - 3 nhóm như năng lượng, kim loại, nông sản và nguyên liệu công nghiệp. Với danh mục này, bạn sẽ tận dụng tính phi tương quan của từng nhóm để giảm rủi ro biến động thị trường gây ra.
• Phân tích kỹ lưỡng: Bạn nên áp dụng phân tích cơ bản để chọn hàng hóa tiềm năng trong dài hạn, kết hợp với diễn biến vĩ mô và dùng phân tích kỹ thuật để xác định thời điểm ra/vào lệnh. Cách tiếp cận này giúp nhà đầu tư tăng xác suất thành công và quản lý rủi ro hiệu quả hơn là mua bán cảm tính.

Kinh nghiệm xây dựng danh mục phái sinh

3.3. Rủi ro và cách phòng ngừa trong giao dịch hàng hóa

Khi giao dịch hàng hóa phái sinh, nhà đầu tư thường đối diện với nhiều rủi ro như: Rủi ro đòn bẩy (thua lỗ lớn dù dùng vốn nhỏ), biến động giá mạnh, rủi ro thanh khoản khi không dễ mua/bán và chính sách pháp lý thay đổi bất ngờ. Để hạn chế các rủi ro này, bạn nên:

• Cài lệnh Stop-loss (SL): Lệnh SL sẽ giúp bạn tự động thoát vị thế khi giá đi ngược với dự đoán khi thị trường biến động mạnh, từ đó giảm thiểu thua lỗ xuống mức có thể chấp nhận được. 
• Áp dụng Hedging: Hedging bằng hợp đồng tương lai hoặc quyền chọn để tránh khỏi các biến động giá. Ví dụ: hãng hàng không mua hợp đồng tương lai dầu thô để “khóa giá” nhiên liệu. 
• Giới hạn tỷ trọng đầu tư: Bạn không nên dùng đòn bẩy quá cao hay đầu tư quá nhiều vốn vào một vị thế, hãy giữ vị thế nhỏ, phù hợp với khả năng chịu rủi ro. Vì còn tiền thì bạn mới có thể ở lại thị trường. 
• Chú ý thanh khoản: Các loại hàng hóa phái sinh có thanh khoản kém thì nhà đầu tư khó thoát vị thế, dẫn đến lỗ nặng hơn hoặc bị margin call và thua lỗ đến mức bị bắt buộc đóng vị thế. 

Lời kết

Có thể thấy, các loại hàng hóa phái sinh vừa là kênh đầu tư linh hoạt, vừa đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý rủi ro và đa dạng hóa danh mục. Dù bạn quan tâm đến năng lượng, kim loại, nông sản hay nguyên liệu công nghiệp, điều quan trọng là cần trang bị kiến thức và chiến lược phù hợp trước khi tham gia thị trường.

Tải ứng dụng AnfinX để trải nghiệm đầu tư hàng hóa phái sinh an toàn và kiếm lời từ hôm nay, bạn nhé! 

Hướng dẫn đăng ký tài khoản trên ứng dụng AnfinX