Hợp đồng tương lai - Công cụ quan trọng trong quản lý rủi ro tài chính

Trong một thị trường đầy biến động và rủi ro, những người tham gia giao dịch không chỉ tìm kiếm lợi nhuận mà còn muốn bảo vệ mình trước những biến động không mong muốn. Lúc này, hợp đồng tương lai trở thành công cụ quan trọng trong việc quản lý rủi ro và giá cả trên các thị trường tài chính, giúp họ đạt được mục tiêu. Vậy hợp đồng tương lai là gì và có những lợi ích ra sao? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

Tổng quan về hợp đồng tương lai

Hợp đồng tương lai là gì?

Hợp đồng tương lai (futures contract) là một hợp đồng chuẩn hóa giữa hai bên với mục đích trao đổi một tài sản cụ thể, có chất lượng và khối lượng chuẩn hóa, với giá thỏa thuận được xác định ngày hôm nay (gọi là giá tương lai hay giá xuất phát), nhưng việc giao hàng lại diễn ra vào một thời điểm cụ thể trong tương lai, được gọi là ngày giao dịch. 

Các hợp đồng này thường được giao dịch thông qua sàn giao dịch tương lai (futures exchange). Trong một hợp đồng, một bên cam kết mua tài sản cơ sở vào tương lai (hay còn gọi là "bên mua" hoặc "trường vị" - long), trong khi bên kia cam kết bán (hay còn gọi là "bên bán" hoặc "đoản vị" - short). Các thuật ngữ này phản ánh kỳ vọng của các bên: người bán hy vọng giá hàng hóa sẽ giảm, trong khi người mua lại hy vọng giá sẽ tăng.

Hợp đồng tương lai cho phép người mua mua tài sản hoặc hàng hóa với mức giá cố định tại một ngày giao dịch cụ thể trong tương lai. Nói cách khác, người bán cũng buộc phải cam kết bán tại ngày giao dịch trong tương lai với giá đã thỏa thuận trước đó. Hợp đồng tương lai thường được sử dụng trên thị trường phái sinh hàng hóa. Hàng hóa cơ sở của hợp đồng tương lai thường là ngô, lúa mì, dầu thô,...

Ví dụ về hợp đồng tương lai 

Để hiểu rõ hơn về hợp đồng tương lai, cùng đến với ví dụ sau: 

Doanh nghiệp A cam kết mua 100kg gạo với giá là 200.000đ/kg, ngày giao dịch là 1 năm sau đó. Sau một năm, giá gạo tăng lên 210.000đ/kg. Như vậy doanh nghiệp A sẽ thu về lợi nhuận là 10.000đ x 100 = 1.000.000đ. 

Lợi ích của hợp đồng tương lai trong ví dụ trên là doanh nghiệp A có thể đảm bảo giá lúa gạo và giảm thiểu rủi ro từ biến động trên thị trường.

Các loại hợp đồng tương lai hàng hóa phái sinh

Trên thị trường hàng hóa phái sinh, hợp đồng tương lai có các loại như sau:

• Hợp đồng tương lai nông sản: Bao gồm các loại nông sản như ngô, lúa mì, đậu tương.

• Hợp đồng tương lai nguyên liệu công nghiệp: Liên quan đến các nguyên liệu và vật liệu sử dụng trong sản xuất công nghiệp như cà phê, đường, cao su, ca cao.

• Hợp đồng tương lai kim loại: Bao gồm các kim loại như bạch kim, bạc, đồng, nhôm, và kẽm.

• Hợp đồng tương lai năng lượng: Liên quan đến các sản phẩm năng lượng như dầu thô, khí đốt tự nhiên và xăng.

Đặc điểm của hợp đồng tương lai

Hợp đồng tương lai có những đặc điểm quan trọng sau:

• Tính chuẩn hóa: Hợp đồng tương lai thường được chuẩn hóa hoặc định rõ về các yếu tố như số lượng, chất lượng, thời gian giao hàng và giá cả. Điều này giúp tạo ra sự rõ ràng và minh bạch cho các bên tham gia.

• Được niêm yết: Hợp đồng tương lai thường được niêm yết trên các sàn giao dịch, nơi mà các giao dịch được thực hiện công khai và theo quy định.

• Bù trừ và ký quỹ: Trong giao dịch hợp đồng tương lai, các bên thường phải đặt ký quỹ để bảo đảm việc thực hiện hợp đồng. Các khoản ký quỹ này có thể được sử dụng để bù trừ các khoản thiệt hại trong trường hợp một trong các bên không thực hiện nghĩa vụ của mình.

• Dễ đóng vị thế: Hợp đồng tương lai thường có tính linh hoạt cao trong việc đóng vị thế, tức là các bên có thể mua vào hoặc bán ra hợp đồng một cách dễ dàng để đáp ứng nhu cầu giao dịch của họ.

• Đòn bẩy tài chính: Hợp đồng tương lai thường cho phép các nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính, tức là họ chỉ cần đặt một phần nhỏ của giá trị hợp đồng để mở một vị thế lớn hơn, tạo ra cơ hội lợi nhuận lớn.

• Tính cam kết về việc thực hiện nghĩa vụ trong tương lai: Hợp đồng tương lai là cam kết giữa các bên để mua hoặc bán một tài sản tại một thời điểm cụ thể trong tương lai. Điều này tạo ra sự chắc chắn về việc thực hiện giao dịch theo điều kiện đã được thỏa thuận trước đó.

• Tính thanh khoản: Hợp đồng tương lai thường có mức độ thanh khoản cao, có nghĩa là các nhà giao dịch có thể dễ dàng mua hoặc bán hợp đồng mà không gặp phải khó khăn lớn trong việc tìm người đối ứng. Điều này làm cho thị trường tương lai trở nên hấp dẫn đối với các nhà đầu tư.

Các khái niệm cần biết liên quan đến hợp đồng tương lai

Dưới đây là một số khái niệm quan trọng liên quan đến hợp đồng tương lai mà nhà đầu tư nên cần nắm rõ:

• Ký quỹ (margin): Là số tiền mà mỗi bên trong hợp đồng tương lai phải đặt cọc để bảo đảm việc thực hiện hợp đồng. Ký quỹ giúp đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong giao dịch tương lai. 

• Đòn bẩy (leverage): Đòn bẩy tài chính là khả năng của một nhà giao dịch để sử dụng một khoản tiền nhỏ để kiểm soát một vị thế lớn hơn trên thị trường tương lai. Điều này cho phép tăng lợi nhuận nhưng cũng tăng nguy cơ.

• Vị thế mua/bán (long/short position): Là vị thế mà một nhà giao dịch có khi mua hoặc bán một hợp đồng tương lai. Vị thế mua (long position) là khi người giao dịch mua hợp đồng, hy vọng giá tăng lên. Vị thế bán (short position) là khi người giao dịch bán hợp đồng, hy vọng giá giảm xuống.

• Giá thanh toán cuối cùng: Là giá được sử dụng để tính toán lợi nhuận hoặc lỗ sau khi hợp đồng tương lai đáo hạn. Giá này thường được xác định bởi giá thị trường cuối cùng của tài sản cơ bản tại thời điểm đáo hạn.

• Giá thanh toán cuối ngày: Là giá được dùng để tính toán lợi nhuận hoặc lỗ của các vị thế mở trong hợp đồng tương lai vào cuối mỗi ngày giao dịch.

• Hệ số nhân hợp đồng: Là một hệ số được áp dụng để tính toán giá trị tài sản cơ bản của hợp đồng tương lai. Hệ số này có thể biến đổi tùy thuộc vào loại tài sản và thị trường cụ thể.

• Khối lượng mở: Là tổng số lượng các hợp đồng tương lai mà các nhà giao dịch đang nắm giữ mà chưa được đóng hoặc chốt.

• Ngày đáo hạn hợp đồng tương lai: Là ngày cuối cùng của chu kỳ giao dịch mà các hợp đồng tương lai sẽ được thanh toán hoặc giao nhận tài sản cơ bản tương ứng. Đối với các hợp đồng tương lai tiêu chuẩn, ngày này thường là ngày cố định trong tháng.

Ưu và nhược điểm khi giao dịch hợp đồng tương lai

Ưu điểm của hợp đồng tương lai

• Phòng ngừa rủi ro: Nhà đầu tư có thể sử dụng hợp đồng tương lai để chuyển gánh nặng của biến động giá cho những người sẵn lòng chấp nhận nó. 

• Tính thanh khoản cao: Hợp đồng tương lai thường có tính thanh khoản cao, cho phép nhà đầu tư mở và đóng vị thế một cách dễ dàng trong ngày. Điều này thu hút nhiều nhà đầu tư vì họ có thể giao dịch linh hoạt và quản lý vốn hiệu quả.

• Đòn bẩy tài chính: Nhờ vào hiệu ứng đòn bẩy, nhà đầu tư có thể kiểm soát một vị thế lớn hơn với một khoản tiền nhỏ. Mặc dù đây là cơ hội lớn để sinh lời, nhưng cũng đi kèm với rủi ro tương ứng.

• Có thể mua bán liên tục: Trong giao dịch hợp đồng tương lai, nhà đầu tư có thể mua và bán liên tục trong cùng một ngày giao dịch. Khác với giao dịch cổ phiếu, nơi nhà đầu tư cần chờ đợi hai ngày để cổ phiếu được chuyển vào tài khoản trước khi bán, giao dịch hợp đồng tương lai cho phép nhà đầu tư đóng vị thế vừa mở ngay lập tức, không phân biệt vị thế mua hay vị thế bán. Điều này mang lại linh hoạt cao cho nhà đầu tư, giúp họ tận dụng mọi cơ hội lợi nhuận trên thị trường.

Lợi thế ngay cả khi giảm điểm

Trên thị trường hợp đồng tương lai, do có thể mua và bán ở cả hai chiều, nhà đầu tư có thể thu được lợi nhuận khi thị trường giảm điểm. Không như thị trường cổ phiếu, nơi mà nhà đầu tư gặp khó khăn trong việc tìm kiếm lợi nhuận khi thị trường giảm, giao dịch hợp đồng tương lai cho phép nhà đầu tư tham gia vào vị thế bán bất kỳ lúc nào, miễn là họ đáp ứng được yêu cầu về ký quỹ. Khi chỉ số giảm như dự đoán, nhà đầu tư sẽ thu được lợi nhuận từ giao dịch bán hợp đồng tương lai của mình.

Nhược điểm của hợp đồng tương lai

• Rủi ro của hiệu ứng đòn bẩy: Mặc dù có thể mang lại lợi nhuận cao, nhưng hiệu ứng đòn bẩy cũng tăng lên nguy cơ mất mát khi dự đoán sai hướng thị trường.

• Yêu cầu ký quỹ bổ sung: Khi giao dịch hợp đồng tương lai, nhà đầu tư phải duy trì một mức ký quỹ nhất định. Nếu tài khoản ký quỹ giảm xuống dưới mức này, họ phải bổ sung tiền gửi hoặc đóng vị thế, điều này có thể gây ra mất mát và phá sản nếu không được quản lý cẩn thận.

• Ngày đáo hạn: Hợp đồng tương lai sẽ hết hạn vào một ngày cố định, khi đó nhà đầu tư buộc phải chốt vị thế và thanh toán lãi/lỗ. Điều này tạo ra áp lực và rủi ro cho những ai không đảm bảo rằng họ có thể quản lý được vị thế của mình trước ngày đáo hạn.

Giao dịch hợp đồng tương lai có hợp pháp tại Việt Nam hay không?

Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam đã được cấp giấy phép sửa đổi và bổ sung bởi Bộ Công Thương vào năm 2018. Khác với thị trường Bitcoin hoặc Forex chưa được chính thức công nhận bởi Nhà nước, thị trường hàng hóa phái sinh được xem là một nơi đầu tư an toàn và được bảo vệ bởi pháp luật. Do đó, nhà đầu tư có thể hoàn toàn tin tưởng và yên tâm khi tham gia vào các giao dịch trên thị trường này.

Một số chiến lược đầu tư hợp đồng tương lai

Hợp đồng tương lai thường được đầu tư theo những chiến lược như:

• Giao dịch theo xu hướng (Trend Following): Chiến lược này tập trung vào việc nhận diện và tham gia vào xu hướng giá cả. Nhà đầu tư sẽ mua vào hợp đồng tương lai khi giá đang tăng và bán ra khi giá đang giảm. Điều này đòi hỏi việc sử dụng các công cụ và chỉ báo kỹ thuật để xác định xu hướng và điểm vào/ra thích hợp.

• Giao dịch cơ bản (Fundamental Trading): Chiến lược này tập trung vào việc phân tích các yếu tố cơ bản của tài sản cơ sở như tin tức kinh tế, sự kiện quan trọng và thông tin công ty. Nhà đầu tư sẽ tìm kiếm cơ hội giao dịch dựa trên sự phân tích kỹ lưỡng về các yếu tố cơ bản và ảnh hưởng của chúng đến giá cả hợp đồng tương lai.

• Giao dịch đa dạng hóa danh mục (Portfolio Diversification): Chiến lược này nhằm tăng cường đa dạng hóa danh mục đầu tư bằng cách giao dịch trên nhiều hợp đồng tương lai khác nhau. Nhà đầu tư sẽ phân chia vốn đầu tư vào các tài sản khác nhau để giảm thiểu rủi ro và tận dụng các cơ hội sinh lợi từ nhiều nguồn thu nhập khác nhau.

Cần lưu ý rằng mỗi chiến lược lại có những ưu điểm và hạn chế riêng. Quan trọng nhất là hiểu rõ về chiến lược mình áp dụng, thực hiện quản lý rủi ro một cách cẩn thận và luôn nắm vững các nguyên tắc cơ bản của giao dịch hợp đồng tương lai.

Giao dịch hợp đồng tương lai ở đâu?

AnfinX là lựa chọn lý tưởng cho nhà đầu tư muốn tham gia vào thị trường giao dịch hợp đồng tương lai. Với nền tảng giao dịch tiên tiến và chuyên nghiệp, AnfinX mang đến cho nhà đầu tư một trải nghiệm giao dịch tuyệt vời.

Tại AnfinX, bạn sẽ được tiếp cận với một loạt các sản phẩm phái sinh đa dạng. Điều này mang lại cho bạn sự linh hoạt trong việc xây dựng và đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình.

Với công cụ phân tích và thông tin thị trường mạnh mẽ, AnfinX giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư thông minh và có hiệu quả. Hơn nữa, với các tính năng quản lý vị thế và đòn bẩy, bạn có thể bảo vệ và tối ưu hóa lợi nhuận của mình một cách hiệu quả.

AnfinX cam kết cung cấp dịch vụ khách hàng chuyên nghiệp và hỗ trợ kỹ thuật, đảm bảo rằng mọi thắc mắc của bạn sẽ được giải đáp một cách nhanh chóng và chuyên nghiệp.

Hãy tham gia AnfinX ngay hôm nay để đầu tư vào thị trường giao dịch hợp đồng tương lai một cách dễ dàng và chuyên nghiệp nhất.