Giao dịch hàng hóa là gì? Từ A-Z thông tin nhà đầu tư cần biết

Giao dịch hàng hóa đang là thị trường thu hút sự chú ý của nhiều nhà đầu tư bởi tiềm năng lợi nhuận hấp dẫn và khả năng đa dạng hóa danh mục đầu tư. Tuy nhiên, giao dịch hàng hóa là gì và làm thế nào để tham gia thị trường hiệu quả? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về lĩnh vực thú vị này.

Giới thiệu về giao dịch hàng hóa

Giao dịch hàng hóa là gì?

Giao dịch hàng hóa là việc mua hoặc bán các sản phẩm hàng hóa cụ thể trên thị trường tài chính với mục đích thu lợi nhuận từ sự chênh lệch giá. Các sản phẩm này thường là nguyên liệu đầu vào như kim loại quý, nông sản, năng lượng, tiền tệ,... Thị trường hàng hóa là một trong những thị trường tài chính lâu đời nhất, với lịch sử buôn bán hàng hóa có từ thời cổ đại.

Giao dịch hàng hóa có thể được thực hiện thông qua các hợp đồng tương lai, quyền chọn, hoặc các công cụ tài chính khác và thường được tiến hành trên các sàn giao dịch hàng hóa chuyên biệt. 

Giao dịch hàng hóa phái sinh là gì?

Giao dịch hàng hóa phái sinh là việc mua bán các hợp đồng tài chính mà giá trị của chúng phụ thuộc vào giá của một loại hàng hóa cụ thể. Các hợp đồng này không liên quan trực tiếp đến việc mua bán hàng hóa thực tế, mà là việc mua bán quyền mua hoặc bán một lượng hàng hóa nhất định tại một thời điểm xác định trong tương lai.

Giao dịch hàng hóa phái sinh giúp các nhà đầu tư và doanh nghiệp bảo vệ rủi ro giá cả, tận dụng biến động của thị trường và định giá các tài sản hàng hóa trong tương lai. 

Thời gian giao dịch hàng hóa phái sinh tại Việt Nam có thể khác nhau tùy thuộc vào Sở giao dịch hàng hóa và sản phẩm giao dịch cụ thể. Tuy nhiên, nhìn chung, thị trường hàng hóa phái sinh hoạt động liên tục từ thứ 2 đến thứ 6.

Phí giao dịch hàng hóa phái sinh tại Việt Nam thường nằm trong khoảng từ 150.000đ đến 350.000đ/lot, tùy thuộc vào loại hàng hóa và khối lượng hợp đồng. Đây là mức phí cố định và không phụ thuộc vào giá trị hợp đồng.

Phân biệt giao dịch hàng hóa và giao dịch tài chính

Giao dịch hàng hóa và giao dịch tài chính đều là những hoạt động mua bán trên thị trường, nhưng có một số điểm khác biệt chính giữa hai loại hình này:

Ai có thể tham gia giao dịch hàng hóa?

Các đối tượng tham gia giao dịch hàng hóa bao gồm:

• Nhà đầu tư cá nhân: Những người tham gia trực tiếp vào thị trường để đầu tư vào các hợp đồng hàng hóa với mục tiêu kiếm lời từ sự chênh lệch giá.

• Doanh nghiệp: Các công ty có thể tham gia giao dịch hàng hóa để phòng ngừa rủi ro giá cả hoặc để đảm bảo nguồn cung ứng nguyên liệu cho sản xuất.

• Nhà sản xuất và nhà chế biến: Những người này tham gia thị trường để bảo vệ giá cả nguyên liệu đầu vào và sản phẩm đầu ra của họ.

• Các tổ chức tài chính: Bao gồm các ngân hàng và quỹ đầu tư, tham gia thị trường hàng hóa như một phần của chiến lược đầu tư và quản lý danh mục đầu tư.

• Nhà môi giới và các sàn giao dịch: Hỗ trợ các giao dịch và cung cấp nền tảng cho các nhà đầu tư để thực hiện giao dịch.

• Nhà cung cấp và nông dân: Họ có thể sử dụng thị trường hàng hóa để bán sản phẩm của mình với giá đã được đảm bảo thông qua hợp đồng tương lai.

Thị trường giao dịch hàng hóa tại Việt Nam được tổ chức và quản lý bởi Sở giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV), và MXV kết nối liên thông với các sở giao dịch hàng hóa nước ngoài, cung cấp công cụ cho các nhà đầu tư thực hiện giao dịch. Điều này cho phép các nhà đầu tư không chỉ giao dịch trên thị trường trong nước mà còn có thể tham gia vào các thị trường quốc tế.

Nhóm sản phẩm hàng hóa phái sinh trên thị trường Việt Nam

Trên thị trường Việt Nam, các sản phẩm hàng hóa phái sinh được chia thành bốn nhóm chính:

• Nông sản: Bao gồm các mặt hàng như ngô, lúa mì, đậu tương, khô đậu tương, dầu đậu tương.

• Năng lượng: Gồm các sản phẩm như dầu thô, khí tự nhiên và xăng.

• Nguyên liệu công nghiệp: Bao gồm cao su, ca cao, bông, đường, và cà phê.

• Kim loại: Các sản phẩm như bạc, đồng, quặng sắt và bạch kim

Thị trường hàng hóa phái sinh tại Việt Nam vẫn đang phát triển và mở rộng, mang lại nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư trong nước và quốc tế.

4 loại hợp đồng giao dịch hàng hóa phái sinh

Trên thị trường hàng hóa phái sinh hiện nay có 4 loại hợp đồng chính như sau:

Hợp đồng tương lai (Futures)

• Cam kết mua hoặc bán một tài sản cơ sở (hàng hóa, chỉ số...) với giá đã được thống nhất trước tại một thời điểm giao hàng trong tương lai.

• Mục đích: Phòng ngừa rủi ro biến động giá, đầu tư kiếm lời.

• Ví dụ: Hợp đồng tương lai lúa gạo kỳ hạn tháng 3/2025, nhà đầu tư cam kết mua 1 tấn lúa gạo với giá 8 triệu đồng/tấn vào tháng 3/2025.

Xem thêm chi tiết tại "Hợp đồng tương lai - Công cụ quan trọng trong quản lý rủi ro tài chính"

Hợp đồng quyền chọn (Options)

• Mang lại quyền (không phải nghĩa vụ) mua hoặc bán một tài sản cơ sở với giá đã được thống nhất trước (giá thực thi) tại hoặc trước thời điểm đáo hạn.

• Mục đích: Hạn chế rủi ro, đầu tư thu lợi nhuận cao hơn so với hợp đồng tương lai.

• Ví dụ: Hợp đồng quyền chọn mua dầu Brent với giá thực thi 80 USD/thùng, nhà đầu tư có quyền mua 1 thùng dầu với giá 80 USD/thùng bất kỳ lúc nào trước thời điểm đáo hạn.

Xem thêm: "Từ A-Z thông tin nhà đầu tư cần biết về hợp đồng quyền chọn"

Hợp đồng hoán đổi (Swap)

• Trao đổi dòng tiền dựa trên giá trị của một hoặc nhiều tài sản cơ sở (lãi suất, tỷ giá hối đoái...) tại các thời điểm đã thỏa thuận.

• Mục đích: Phòng ngừa rủi ro biến động giá, quản lý dòng tiền hiệu quả.

• Ví dụ: Hợp đồng hoán đổi lãi suất, hai bên thỏa thuận trao đổi lãi suất cố định cho lãi suất thả nổi.

Hợp đồng kỳ hạn (Forward)

• Tương tự hợp đồng tương lai, nhưng thỏa thuận trực tiếp giữa hai bên mà không qua Sở giao dịch.

• Mục đích: Chủ yếu để phòng ngừa rủi ro cho các giao dịch mua bán hàng hóa trong tương lai.

• Ví dụ: Nhà máy sản xuất cà phê ký hợp đồng kỳ hạn bán 10 tấn cà phê cho công ty xuất khẩu với giá 80 triệu đồng/tấn vào tháng 6/2025.

Xem thêm: "Hợp đồng kỳ hạn là gì? Những thông tin quan trọng liên quan đến hợp đồng kỳ hạn bạn cần biết"

Đặc điểm của thị trường giao dịch hàng hóa

Thị trường giao dịch hàng hóa sở hữu những đặc điểm nổi bật sau:

• Phân biệt rõ ràng về người mua và người bán: Giao dịch diễn ra giữa hai bên trực tiếp hoặc thông qua trung gian là Sở giao dịch hàng hóa. Mỗi bên có quyền và nghĩa vụ rõ ràng trong hợp đồng giao dịch.

• Giao dịch tập trung: Hoạt động giao dịch diễn ra tại Sở giao dịch hàng hóa, nơi có hệ thống giao dịch điện tử hiện đại, minh bạch và an toàn. Nhà đầu tư có thể dễ dàng tiếp cận thông tin thị trường và thực hiện giao dịch.

• Tính thanh khoản cao: Thị trường có khối lượng giao dịch lớn, đa dạng các sản phẩm hàng hóa. Vì vậy, nhà đầu tư có thể dễ dàng mua bán hợp đồng giao dịch mà không gặp nhiều khó khăn.

• Sử dụng hợp đồng phái sinh: Hợp đồng giao dịch hàng hóa chủ yếu là các hợp đồng phái sinh, tập trung vào việc mua bán quyền sở hữu tài sản cơ sở trong tương lai. Hợp đồng phái sinh giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro biến động giá cả, đầu tư kiếm lời.

• Tính biến động cao: Giá cả hàng hóa biến động mạnh do ảnh hưởng của nhiều yếu tố như cung cầu, chính sách, kinh tế vĩ mô,... Nhà đầu tư cần có kiến thức và kỹ năng quản lý rủi ro tốt để tham gia thị trường hiệu quả.

• Vai trò quan trọng: Thị trường giao dịch hàng hóa đóng vai trò thúc đẩy sản xuất, kinh doanh hàng hóa. Đồng thời, cung cấp công cụ phòng ngừa rủi ro cho doanh nghiệp và nhà đầu tư. Không những vậy, việc giao dịch hàng hóa còn góp phần ổn định giá cả hàng hóa trên thị trường.

• Thị trường tiềm năng: Nền kinh tế Việt Nam đang phát triển, nhu cầu về giao dịch hàng hóa ngày càng tăng. Chính vì vậy, thị trường giao dịch hàng hóa Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển trong tương lai.

Ưu điểm của việc đầu tư giao dịch hàng hóa

Giao dịch hàng hóa mang đến nhiều lợi ích tiềm năng cho nhà đầu tư, bao gồm:

• Thanh khoản cao: Thị trường hàng hóa phái sinh thường có mức độ thanh khoản cao, cho phép nhà đầu tư mua bán nhanh chóng và dễ dàng.

• Minh bạch và an toàn: Giao dịch hàng hóa được quản lý và giám sát chặt chẽ, đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho nhà đầu tư.

• Giá trị đòn bẩy cao: Đòn bẩy tài chính cho phép nhà đầu tư kiểm soát một lượng hàng hóa lớn hơn so với số tiền đầu tư ban đầu, tăng cơ hội sinh lời.

• Giao dịch T+0: Nhà đầu tư có thể mua đi bán lại nhanh chóng trong cùng một ngày giao dịch, tận dụng biến động giá để chốt lãi.

• Giao dịch 2 chiều: Cho phép nhà đầu tư kiếm lời từ cả sự tăng và giảm giá của hàng hóa.

• Bảo hiểm hàng hóa: Phòng ngừa rủi ro biến động giá từ thị trường, giúp nhà đầu tư bảo vệ vốn đầu tư của mình.

• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Nhà đầu tư có thể tham gia vào các thị trường hàng hóa khác nhau như vàng, dầu, ngũ cốc, kim loại, năng lượng, hạt tiêu, v.v., giúp giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận.

Những yếu tố ảnh hưởng đến giá hàng hóa trên thị trường

Giá cả hàng hóa trên thị trường chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố phức tạp, bao gồm:

• Cung và cầu: Cung là lượng hàng hóa có sẵn trên thị trường. Khi cung tăng, giá hàng hóa có xu hướng giảm. Ngược lại, khi cung giảm, giá hàng hóa có xu hướng tăng. Cầu là nhu cầu mua hàng hóa của người tiêu dùng và doanh nghiệp. Khi cầu tăng, giá hàng hóa có xu hướng tăng. Ngược lại, khi cầu giảm, giá hàng hóa có xu hướng giảm.

• Chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất bao gồm chi phí nguyên liệu, nhân công, vận chuyển,... Chi phí sản xuất tăng dẫn đến giá hàng hóa tăng. Một số yếu tố ảnh hưởng đến chi phí sản xuất như giá nguyên liệu đầu vào, giá nhân công, giá năng lượng,...

• Chính sách của chính phủ: Chính phủ có thể ban hành các chính sách như thuế, trợ cấp, hạn ngạch xuất nhập khẩu,... ảnh hưởng đến giá hàng hóa.

• Tình hình kinh tế vĩ mô: Tình hình kinh tế vĩ mô như tốc độ tăng trưởng GDP, lạm phát, tỷ giá hối đoái,... cũng ảnh hưởng đến giá hàng hóa.

• Yếu tố tâm lý: Tâm lý của nhà đầu tư và người tiêu dùng cũng có thể ảnh hưởng đến giá hàng hóa. Khi nhà đầu tư lạc quan về thị trường, họ có xu hướng mua nhiều hàng hóa hơn, dẫn đến giá hàng hóa tăng.

• Điều kiện thời tiết: Điều kiện thời tiết như thiên tai, hạn hán, lũ lụt,... có thể ảnh hưởng đến sản lượng cây trồng, dẫn đến giá lương thực tăng.

• Sự kiện địa chính trị: Các sự kiện địa chính trị như chiến tranh, xung đột,... có thể ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng năng lượng và kim loại.

• Mùa vụ: Giá một số loại hàng hóa như nông sản thường biến động theo mùa vụ.

Các sàn giao dịch hàng hóa quốc tế

Dưới đây là một số sàn giao dịch hàng hóa quốc tế phổ biến:

• Sở giao dịch hàng hóa Chicago (CME Group): Sàn giao dịch hàng hóa lớn nhất thế giới về khối lượng giao dịch, có trụ sở tại Chicago, Hoa Kỳ. 

• Sở giao dịch liên lục địa (ICE): Sàn giao dịch hàng hóa lớn thứ hai thế giới, có trụ sở tại Atlanta, Hoa Kỳ. 

• Sở giao dịch hàng hóa New York (NYMEX): Sở giao dịch hàng hóa hàng đầu về giao dịch năng lượng, có trụ sở tại New York, Hoa Kỳ.

• Sở giao dịch chứng khoán London (LSE): Sở giao dịch hàng hóa hàng đầu của châu Âu, có trụ sở tại London, Vương quốc Anh. 

• Sở giao dịch hàng hóa Singapore (SGX): Sở giao dịch hàng hóa hàng đầu của châu Á, có trụ sở tại Singapore. 

• Ngoài ra, còn có nhiều sàn giao dịch hàng hóa quốc tế khác như Sở giao dịch hàng hóa Tokyo (TOCOM), Sở giao dịch hàng hóa Dubai (DGCX) và Sở giao dịch hàng hóa Euronext (Euronext).

Những sàn giao dịch này cung cấp nền tảng cho việc mua bán và trao đổi các loại hàng hóa phái sinh, giúp cho việc lưu thông hàng hóa tốt hơn và tạo điều kiện cho các nhà đầu tư tiếp cận thị trường quốc tế một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Tại sao nên giao dịch đầu tư hàng hóa?

Đối với nông dân

• Bảo vệ giá cả sản phẩm: Nông dân có thể sử dụng các hợp đồng phái sinh để bán trước sản phẩm của họ với giá đã được thống nhất, giúp họ bảo vệ bản thân khỏi biến động giá cả thị trường.

• Tăng thu nhập: Giao dịch hàng hóa có thể giúp nông dân tăng thu nhập bằng cách tận dụng cơ hội biến động giá cả để mua hoặc bán sản phẩm vào thời điểm có lợi nhất.

• Quản lý rủi ro: Nông dân có thể sử dụng các công cụ phái sinh để phòng ngừa rủi ro do thiên tai, dịch bệnh hoặc các yếu tố khác ảnh hưởng đến sản lượng và giá cả sản phẩm.

Ví dụ: Một nông dân trồng lúa có thể sử dụng hợp đồng tương lai lúa gạo để bán trước sản phẩm của mình với giá 8.000 đồng/kg. Nếu sau khi thu hoạch, giá lúa gạo giảm còn 7.000 đồng/kg, nông dân vẫn sẽ nhận được giá 8.000 đồng/kg đã thỏa thuận trước, giúp họ bảo vệ lợi nhuận của mình.

Doanh nghiệp và nhà sản xuất

• Giảm thiểu rủi ro giá nguyên liệu: Doanh nghiệp và nhà sản xuất có thể sử dụng các hợp đồng phái sinh để mua trước nguyên liệu đầu vào với giá đã được thống nhất, giúp họ bảo vệ bản thân khỏi biến động giá cả nguyên liệu.

• Quản lý chi phí sản xuất: Giao dịch hàng hóa có thể giúp doanh nghiệp và nhà sản xuất ổn định chi phí sản xuất bằng cách mua nguyên liệu đầu vào vào thời điểm giá cả thấp.

• Tăng lợi nhuận: Doanh nghiệp và nhà sản xuất có thể sử dụng các công cụ phái sinh để tận dụng cơ hội biến động giá cả nguyên liệu và sản phẩm để tăng lợi nhuận.

Ví dụ: Một doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo có thể sử dụng hợp đồng tương lai đường để mua trước đường với giá 10.000 đồng/kg. Nếu sau một thời gian, giá đường tăng lên 12.000 đồng/kg, doanh nghiệp vẫn sẽ mua đường với giá 10.000 đồng/kg đã thỏa thuận trước, giúp họ tiết kiệm chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận.

Nhà đầu tư giao dịch

• Cơ hội kiếm lợi nhuận cao: Thị trường hàng hóa biến động mạnh, tạo cơ hội cho nhà đầu tư kiếm lợi nhuận cao từ biến động giá cả.

• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Giao dịch hàng hóa giúp nhà đầu tư phân tán rủi ro, giảm thiểu tác động tiêu cực từ biến động thị trường.

• Phòng ngừa rủi ro lạm phát: Nhà đầu tư có thể sử dụng các công cụ phái sinh để phòng ngừa rủi ro lạm phát.

• Tiếp cận thị trường toàn cầu: Nhà đầu tư có thể giao dịch hàng hóa trên các Sở giao dịch hàng hóa quốc tế, giúp họ tiếp cận thị trường toàn cầu và đa dạng hóa danh mục đầu tư.

Những lưu ý cần biết khi giao dịch đầu tư hàng hóa

Giao dịch đầu tư hàng hóa tiềm ẩn nhiều rủi ro, do đó, nhà đầu tư cần lưu ý những điều sau đây khi tham gia thị trường:

• Xây dựng mục tiêu đầu tư rõ ràng: Định hình rõ ràng mục tiêu đầu tư giúp bạn lựa chọn chiến lược và sản phẩm phù hợp.

• Nguồn vốn: Xác định nguồn vốn sẵn có và sẵn lòng rủi ro, để không ảnh hưởng đến tài chính cá nhân khi có biến động.

• Quỹ thời gian: Đầu tư hàng hóa đòi hỏi sự theo dõi thị trường và quản lý danh mục đầu tư liên tục.

• Dự đoán tương lai: Phân tích và dự đoán xu hướng thị trường để đưa ra quyết định mua bán sáng suốt.

• Cập nhật thông tin: Thị trường hàng hóa bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như thời tiết, chính sách, và cung cầu. Việc cập nhật thông tin liên tục là cần thiết.

• Hiểu biết về sản phẩm: Nắm vững thông tin về các loại hàng hóa bạn định giao dịch, bao gồm cả các yếu tố kỹ thuật và cơ bản.

• Pháp lý và quy định: Hiểu rõ các quy định pháp lý và quy chuẩn của sàn giao dịch để tránh vi phạm và rủi ro không đáng có.

• Chọn lựa công ty môi giới uy tín: Lựa chọn nhà môi giới có uy tín và dịch vụ tốt để đảm bảo quyền lợi và hỗ trợ tốt nhất trong quá trình giao dịch.

Những lưu ý này giúp nhà đầu tư có thể tiếp cận thị trường hàng hóa một cách an toàn và hiệu quả, tối ưu hóa cơ hội sinh lời và giảm thiểu rủi ro.

Hướng dẫn cách giao dịch hàng hóa phái sinh trên AnfinX

AnfinX là thành viên trực thuộc của Sở Giao Dịch Hàng Hóa Việt Nam. Nhà đầu tư có thể giao dịch hàng hóa phái sinh trên AnfinX theo hướng dẫn sau: 

Bước 1. Mở tài khoản giao dịch hàng hóa

• Truy cập website của AnfinX: https://hanghoa.anfin.vn/

• Nhấp vào nút "Đăng ký" và điền đầy đủ thông tin cá nhân theo yêu cầu.

• Xác nhận thông tin qua email và hoàn tất thủ tục đăng ký.

• Sau khi đăng ký thành công, nhà đầu tư cần nạp tiền vào tài khoản để có thể giao dịch (ký quỹ giao dịch).

Tải ứng dụng AnfinX để đăng ký nhanh hơn

Bước 2. Lựa chọn sản phẩm giao dịch

AnfinX cung cấp nhiều loại sản phẩm giao dịch phái sinh khác nhau. Nhà đầu cần lựa chọn sản phẩm giao dịch phù hợp với kiến thức, kinh nghiệm và khả năng tài chính của mình.

Một số sản phẩm giao dịch phái sinh phổ biến trên AnfinX bao gồm:

• Hợp đồng tương lai lúa gạo

• Hợp đồng tương lai cà phê

• Hợp đồng tương lai đường

• Hợp đồng tương lai dầu thô Brent

• Hợp đồng tương lai bạc

Bước 3. Đặt lệnh giao dịch

• Sau khi lựa chọn sản phẩm giao dịch, nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua hoặc bán trên nền tảng giao dịch của AnfinX.

• Nhà đầu tư cần lựa chọn loại lệnh giao dịch phù hợp với chiến lược giao dịch của mình.

Bước 4. Quản lý giao dịch

• Sau khi đặt lệnh giao dịch, nhà đầu tư cần theo dõi và quản lý các giao dịch của mình.

• Nhà đầu tư có thể điều chỉnh hoặc hủy lệnh giao dịch bất kỳ lúc nào.

• AnfinX cung cấp nhiều công cụ hỗ trợ quản lý giao dịch như bảng giá giao dịch, biểu đồ kỹ thuật, tin tức thị trường,...

Giao dịch hàng hóa là một kênh đầu tư tiềm năng với khả năng sinh lời cao. Tuy nhiên, để thành công trong lĩnh vực này, nhà đầu tư cần trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết. Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về giao dịch hàng hóa là gì. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về lĩnh vực này, hãy theo dõi AnfinX để được cập nhật những thông tin mới nhất.