Bán khống là gì? Cách bán khống trên thị trường phái sinh

Bán khống là một hình thức giao dịch đem lại lợi nhuận lớn nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro. Tìm hiểu ngay về bán khống cũng như cách thức bán khống trên thị trường phái sinh trong bài viết dưới đây. 

1. Bán khống là gì?

Hiểu đơn giản, bán khống là hành động bán một tài sản mà người bán không sở hữu trong thời điểm hiện tại. Thông thường, người bán khống mượn tài sản đó từ người khác để bán và hy vọng giá sẽ giảm, từ đó có thể mua lại với giá thấp hơn để trả lại cho người cho mượn và thu lợi nhuận từ sự chênh lệch giá. 

2. Mục đích của bán khống là gì?

Mục đích chính của bán khống là kiếm lợi nhuận từ việc giá trên thị trường giảm. Bán khống cho phép nhà đầu tư tận dụng một tình huống mà họ tin rằng giá của tài sản sẽ giảm trong tương lai.

Bản chất của việc bán khống là mua đi bán lại và kiếm lời mà không phải bỏ ra nhiều vốn hay thời gian chờ đợi. Vì thế phương thức này tuy đem lại lợi nhuận cao nhưng cũng có khả năng tiềm ẩn rủi ro. 

Nhiều nhà đầu tư nổi tiếng thế giới đã sử dụng bán khống trong chiến lược đầu tư của mình và đạt nhiều thành công lớn. Một huyền thoại bán khống có thể kể đến là Jim Rogers, nhà đầu tư và tác giả nổi tiếng, đồng sáng lập Quantum Fund cùng với George Soros. Ông là một trong những nhà giao dịch hàng hóa nổi tiếng nhất và đã có nhiều thập kỷ kinh nghiệm trong việc giao dịch hàng hóa phái sinh. Rogers thường xuyên đưa ra các dự đoán về thị trường hàng hóa và sử dụng các chiến lược bán khống để tận dụng sự suy giảm giá của các hàng hóa khi ông tin rằng giá của chúng đang ở mức quá cao.

3. Bán khống trên thị trường phái sinh là gì? Cách bán khống trên thị trường phái sinh

Thuật ngữ "bán khống" trong giao dịch hàng hóa phái sinh tương tự như trong giao dịch chứng khoán, nhưng áp dụng cho các hợp đồng hàng hóa thay vì cổ phiếu, ví dụ như hợp đồng tương lai. 

Hiện nay, Uỷ ban chứng khoán Nhà nước chưa cho phép các nhà đầu tư bán khống trên thị trường chứng khoán cơ sở. Tuy vậy, nhà đầu tư có thể bán khống trên thị trường phái sinh. 

Trên một số thị trường, để thực hiện bán khống, nhà đầu tư có thể cần phải ký quỹ để đảm bảo rủi ro trong trường hợp thị trường diễn biến không như dự đoán. Ký quỹ là số tiền hoặc tài sản được đem ra để thế chấp. 

Số tiền ký quỹ cụ thể là bao nhiêu còn phụ thuộc vào quy định của từng sàn giao dịch và từng loại tài sản. Thông thường, quỹ ký quỹ được tính dựa trên giá trị hợp đồng tương lai hoặc giá trị tài sản mà người giao dịch định bán khống.

Để đơn giản hóa các bước bán khống trên thị trường phái sinh, nhà đầu tư cũng có thể sử dụng các ứng dụng tài chính uy tín và tiện lợi như Anfin. Vào ngày 30/8/2023, Anfin đã được Sở Giao Dịch hàng hóa Việt Nam (MXV) (đơn vị kiểm soát giao dịch hàng hóa phái sinh tại Việt Nam) công nhận tư cách thành viên kinh doanh. 

4. Đặc điểm của bán khống trên thị trường hàng hóa phái sinh

Bán khống (short selling) trong giao dịch hàng hóa phái sinh có một số đặc điểm chính như sau:

• Tính chất bán trước mua sau: Bán khống là hành động bán một tài sản mà nhà đầu tư không sở hữu với kỳ vọng giá sẽ giảm. Nhà đầu tư sẽ mua lại tài sản đó sau khi giá giảm để trả lại và thu lợi nhuận từ sự chênh lệch giá.

• Sử dụng hợp đồng tương lai và quyền chọn: Trong giao dịch hàng hóa phái sinh, bán khống thường được thực hiện thông qua hợp đồng tương lai (futures contracts) hoặc quyền chọn (options). Nhà đầu tư ký hợp đồng bán hàng hóa ở một mức giá xác định trong tương lai và hy vọng giá sẽ giảm để mua lại hàng hóa với giá thấp hơn.

• Tận dụng đòn bẩy tài chính: Giao dịch hàng hóa phái sinh thường sử dụng đòn bẩy tài chính, nghĩa là nhà đầu tư chỉ cần bỏ ra một phần nhỏ giá trị hợp đồng làm tài sản thế chấp. Điều này làm tăng khả năng lợi nhuận nhưng cũng tăng rủi ro.

• Rủi ro không giới hạn: Khi bán khống, rủi ro thua lỗ là không giới hạn vì giá của hàng hóa có thể tăng vô hạn. Nếu giá tăng, nhà đầu tư phải mua lại hàng hóa với giá cao hơn rất nhiều để trả lại, dẫn đến lỗ lớn.

• Chi phí giao dịch và lãi suất vay mượn: Khi bán khống, nhà đầu tư phải chịu các chi phí giao dịch và có thể phải trả lãi suất vay mượn tài sản để bán khống. Điều này làm tăng chi phí và giảm lợi nhuận tiềm năng.

• Yêu cầu về ký quỹ: Nhà đầu tư cần có một tài khoản ký quỹ đủ lớn để đảm bảo khả năng thanh toán các khoản lỗ tiềm năng. Ký quỹ là một khoản tiền đặt cọc nhằm đảm bảo cho việc thực hiện hợp đồng.

• Ảnh hưởng từ tin tức và biến động thị trường: Giá hàng hóa phái sinh có thể bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi các tin tức kinh tế, chính trị, và các yếu tố thị trường khác. Nhà đầu tư cần theo dõi và phân tích thông tin để đưa ra quyết định đúng đắn.

Bán khống trong giao dịch hàng hóa phái sinh mang lại cơ hội kiếm lời khi thị trường giảm, nhưng cũng đi kèm với nhiều rủi ro và yêu cầu về vốn lớn. Nhà đầu tư cần có kiến thức và kinh nghiệm để quản lý rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận.

5. Lợi ích và rủi ro của việc bán khống

Như đã đề cập phía trên, nhà đầu tư có thể tận dụng lợi ích lớn nhất của phương thức bán khống là không cần bỏ ra quá nhiều vốn và thời gian chờ đợi vì về bản chất nhà đầu tư không bán tài sản mà mình thực tế sở hữu. 

Bán khống còn cho phép nhà đầu tư thu lợi nhuận ngay cả khi giá trên thị trường giảm. Nếu giá tài sản giảm, nhà đầu tư có thể mua lại với giá thấp và thu lợi nhuận từ sự chênh lệch giữa giá bán và giá mua. 

Tuy nhiên bán khống không phù hợp với những nhà đầu tư mới, thiếu thông tin và kiến thức. Một trong những rủi ro lớn nhất của việc bán khống là giá tài sản có thể tăng thay vì giảm. Trường hợp này, nhà đầu tư sẽ phải mua lại tài sản với giá cao hơn. Nếu giá tăng mạnh và không có dấu hiệu dừng lại, rủi ro mất mát có thể là vô hạn.

Phòng ngừa rủi ro khi bán khống trong thị trường hàng hóa phái sinh là một yếu tố quan trọng để bảo vệ lợi nhuận và tránh thua lỗ lớn. Dưới đây là một số cách phòng ngừa rủi ro hiệu quả:

• Sử dụng Lệnh Dừng Lỗ (Stop-Loss Orders): Đặt lệnh dừng lỗ ở mức giá xác định để tự động bán ra khi giá đạt đến mức này, giúp hạn chế mức lỗ tối đa.

• Sử dụng Hợp đồng Quyền chọn (Options): Mua quyền chọn mua (call options) như một dạng bảo hiểm. Nếu giá tăng, quyền chọn mua sẽ tăng giá trị, bù đắp một phần hoặc toàn bộ lỗ từ vị thế bán khống.

• Phân tán rủi ro (Diversification): Không tập trung toàn bộ vốn vào một vị thế bán khống duy nhất. Thay vào đó, phân tán vốn vào nhiều vị thế khác nhau để giảm thiểu rủi ro tổng thể.

• Theo dõi và cập nhật thông tin thị trường: Luôn cập nhật và theo dõi tin tức kinh tế, chính trị, và các yếu tố ảnh hưởng đến thị trường để có thể điều chỉnh chiến lược kịp thời.

• Sử dụng phân tích kỹ thuật và cơ bản: Kết hợp cả phân tích kỹ thuật (biểu đồ, xu hướng giá) và phân tích cơ bản (dữ liệu kinh tế, báo cáo tài chính) để đưa ra quyết định chính xác hơn.

• Quản lý ký quỹ (Margin Management): Đảm bảo có đủ ký quỹ để duy trì vị thế bán khống và tránh bị yêu cầu bổ sung ký quỹ bất ngờ. Không nên sử dụng đòn bẩy quá mức.

• Giới hạn vị thế bán khống (Position Sizing): Xác định tỷ lệ phần trăm vốn tối đa được sử dụng cho mỗi vị thế bán khống để giới hạn rủi ro.

• Lập kế hoạch rủi ro (Risk Management Plan): Thiết lập một kế hoạch rủi ro chi tiết, bao gồm các kịch bản xấu nhất và cách xử lý. Luôn tuân thủ kế hoạch này một cách nghiêm ngặt.

• Đánh giá lại vị thế định kỳ: Định kỳ đánh giá lại các vị thế bán khống để đảm bảo rằng chúng vẫn phù hợp với điều kiện thị trường hiện tại và chiến lược đầu tư dài hạn.

• Tư vấn chuyên Gia: Tham khảo ý kiến của các chuyên gia tài chính hoặc cố vấn đầu tư để có chiến lược và lời khuyên phù hợp.

Để cập nhật những kiến thức về hoạt động bán khống cũng như các giao dịch trên thị trường phái sinh hàng hóa, nhà đầu tư có thể theo dõi và tham gia cộng đồng Anfin.

Không chỉ cập nhật thị trường hàng ngày, hàng giờ, Anfin còn hỗ trợ nhà đầu tư bằng các công cụ phân tích hiện đại và đội ngũ cố vấn kinh nghiệm.