Hoạt Động Của Sở Giao Dịch Hàng Hóa: Cần Sửa Quy Định Theo Hướng Tích Cực

Việc điều chỉnh và bổ sung khung pháp lý cho hoạt động của Sở Giao dịch hàng hóa là điều cần thiết, nhưng phải tuân thủ nguyên tắc xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời tạo động lực cho thị trường phát triển.

Bộ Công Thương hiện đang chủ trì quá trình soạn thảo Nghị định mới thay thế Nghị định 158/2006, quy định chi tiết về hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa, đã được sửa đổi và bổ sung tại Nghị định 51/2018. Nhiều nội dung được đưa ra trong quá trình này nhằm khắc phục những hạn chế và hoàn thiện hành lang pháp lý cho sự phát triển bền vững của lĩnh vực này.

Cần Sửa Nhưng Phải Đúng Hướng

Dự thảo Nghị định được kèm theo tờ trình của Bộ Công Thương gửi Chính phủ nhằm giải thích về sự cần thiết của việc thay thế Nghị định 158. Theo các chuyên gia pháp lý, hiện nay hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa còn nhiều bất cập và việc ban hành Nghị định mới là cần thiết. Tuy nhiên, việc điều chỉnh cần phải phù hợp với mục tiêu và nguyên tắc đã đề ra, tức là phải kế thừa tối đa những quy định hợp lý và ổn định đã có. Các sửa đổi chỉ nên tập trung vào việc khắc phục những vấn đề thực tiễn còn tồn tại, đồng thời đảm bảo tính toàn diện, khả thi và phù hợp với hoạt động hiện tại của thị trường này.

Việc tăng cường quản lý nhà nước nhằm giảm thiểu rủi ro trong hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa là hợp lý, nhưng nếu các quy định bị siết chặt quá mức, có thể dẫn đến tình trạng thị trường bị ngưng trệ. Kinh nghiệm quản lý vĩ mô cho thấy, việc áp dụng các biện pháp quá đột ngột và mạnh mẽ với tất cả các bên tham gia thị trường không phải là lựa chọn hợp lý, đặc biệt khi hoạt động mua bán qua Sở giao dịch hàng hóa tại Việt Nam vẫn chưa phát triển mạnh mẽ, mặc dù đã có gần 20 năm kể từ khi Luật Thương mại 2005 được ban hành.

Không Nên Lồng Ghép Các Vấn Đề Ngoài Phạm Vi Được Giao

Theo Luật Thương mại 2005, Chính phủ chỉ được quy định chi tiết 7 nội dung liên quan đến hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa, bao gồm: hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở GDHH, điều kiện thành lập, quyền hạn và trách nhiệm của Sở GDHH, cùng một số quy định liên quan đến thương nhân môi giới và các biện pháp quản lý khẩn cấp. Tuy nhiên, dự thảo Nghị định lại mở rộng quá nhiều mục tiêu, vượt xa các nội dung được giao. Chẳng hạn, dự thảo đã lồng ghép các quy định về "tổ chức thị trường hàng hóa tương lai" hay "hợp đồng tương lai", vốn không được đề cập trong Luật Thương mại.

TS Cao Vũ Minh, giảng viên Trường Đại học Kinh tế - Luật, ĐH Quốc gia TP.HCM, cho biết, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 quy định rằng văn bản quy định chi tiết chỉ được đưa ra các nội dung được giao, không lặp lại hoặc vượt quá phạm vi được giao. Điều này có nghĩa là Chính phủ chỉ có quyền quy định những gì mà Quốc hội đã giao, và những nội dung ngoài phạm vi này cần được điều chỉnh lại. Việc dự thảo Nghị định ôm đồm cả những quy định thuộc phạm vi của Luật Đầu tư, chẳng hạn như nguyên tắc hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa, là không cần thiết và không đúng với phạm vi điều chỉnh của Nghị định này.

Ủy Ban Kiểm Soát Sở Giao Dịch Hàng Hóa Có Cần Thiết?

Dự thảo Nghị định còn đề xuất thành lập một cơ quan mới là "Ủy ban kiểm soát Sở giao dịch hàng hóa", yêu cầu thành lập trong vòng 90 ngày kể từ khi Sở được chấp thuận thành lập. Tuy nhiên, tờ trình không nêu rõ lý do và sự cần thiết của Ủy ban này. Bên cạnh đó, việc bắt buộc có Ủy ban kiểm soát có thể gây ảnh hưởng đến quyền tự chủ kinh doanh và lựa chọn mô hình quản lý của doanh nghiệp, đồng thời tạo ra sự chồng chéo với các cơ quan khác như Ban kiểm soát đã có trong một số doanh nghiệp.

Các chuyên gia khuyến nghị cần xem xét lại vai trò của Ủy ban kiểm soát này, đánh giá liệu cơ quan này có thực sự cần thiết hay không, và giải quyết sự trùng lặp chức năng với các bộ phận kiểm soát khác trong doanh nghiệp.