5 yếu tố quyết định giá bạch kim mà mọi nhà đầu tư cần biết

Bạch kim - một kim loại quý được sử dụng trong nhiều lĩnh vực từ chế tác trang sức, công nghiệp ô tô, thiết bị y tế đến “sân chơi” đầu tư tài chính. Nếu bạn là nhà đầu tư và đang quan tâm đến thị trường bạch kim, thì trước hết hãy nắm rõ các yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim như cung cầu, kinh tế vĩ mô, địa chính trị,... để có cơ sở đưa ra quyết định giao dịch tối ưu hơn. Xem tiếp nhé! 

1. Cung - cầu là một yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ đến giá bạch kim

1.1. Nguồn cung bạch kim

90% nguồn cung bạch kim toàn cầu đang tập trung ở Nam Phi, Nga và Zimbabwe. Điều này khiến thị trường bạch kim rất nhạy cảm trước bất kỳ biến động địa chính trị, thiên tai hay sự cố tại các khu vực này.

Nguồn cung là một trong những yếu tố chính ảnh hưởng giá bạch kim và nó phụ thuộc vào: 

• Chi phí khai thác: Khi chi phí tăng, các mỏ có thể bị giảm công suất, dẫn đến giảm sản lượng bạch kim. Ngược lại, các mỏ sẽ tăng công suất và thu được nhiều bạch kim hơn khi chi phí khai thác thấp. 
• Chính sách khai thác: Mỗi quốc gia sẽ có tiêu chuẩn khai thác an toàn, bảo vệ môi trường và hạn chế phát thải khác nhau. Chính sách khai thác bị thắt chặt hoặc nới lỏng sẽ ảnh hưởng đến nguồn cung bạch kim.   
• Tình trạng đình công: Tình trạng này xuất hiện nhiều ở Nam Phi, lý do thường đến từ vấn đề chi trả lương nhân công và phúc lợi. Khi xảy ra đình công, dây chuyền khai thác và chế biến bạch kim bị “tê liệt”, ảnh hưởng đến sản lượng bạch kim cung ứng ra thị trường. 

Ngoài ra, nguồn cung bạch kim có thể đến từ hoạt động tái chế bộ chuyển đổi xúc tác ô tô đã qua sử dụng. Tuy nhiên sản lượng bạch kim tái chế/năm nhiều hay ít sẽ tùy vào giá bạch kim, khả năng thu gom và công nghệ tái chế của từng nước. 

Nguồn cung là yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim: 

• Nguồn cung tăng, giá bạch kim giảm (cung > cầu)
• Nguồn cung giảm, giá bạch kim tăng (cung < cầu)

Nguồn cung là động lực giá bạch kim

1.2. Nhu cầu sử dụng bạch kim 

Vì bạch kim có đặc tính chống ăn mòn, chịu nhiệt cao và khả năng xúc tác mạnh, nên được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Các nguồn cầu bạch kim chính gồm:

• Nhu cầu công nghiệp ô tô: Bạch kim là nguyên liệu quan trọng để tạo ra bộ chuyển đổi xúc tác của động cơ diesel trong xe ô tô, giúp giảm khí thải độc hại. Các chính sách khí thải gắt gao có thể thúc đẩy nhu cầu bạch kim tăng cao trong thời gian tới.
• Nhu cầu chế tác trang sức: Kim loại này thường được sử dụng để chế tác nhẫn cưới, vòng cổ, đồng hồ cao cấp nhờ độ bền và màu sắc sáng trắng đặc trưng. Nhu cầu trang sức bạch kim sẽ tăng lên vào các mùa lễ hội, phổ biến tại Trung Quốc, Nhật Bản và các nước Bắc Mỹ. 
• Nhu cầu đầu tư: Dù kém phổ biến hơn vàng hay bạc, nhưng bạch kim thỏi và các quỹ ETF vẫn là kênh trú ẩn dòng tiền an toàn khi thị trường biến động. Thị trường bạch kim thay đổi hoặc chênh lệch giá với vàng sẽ trở thành yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim, vì nhu cầu đầu tư bạch kim phái sinh tăng cao. 
• Vai trò bạch kim công nghiệp khác: Bạch kim được dùng làm chất xúc tác để lọc và chế biến đầu, chế tạo thiết bị y tế, thuốc điều trị ung thư (cisplatin), ứng dụng trong tiếp điểm điện, ổ cứng,...

Tóm lại, tương quan cung - cầu có tác động trực tiếp đến giá bạch kim: 

• Nhu cầu tăng vượt nguồn cung, giá bạch kim tăng (cung < cầu).
• Nhu cầu thấp hơn nguồn cung, giá bạch kim giảm (cung > cầu).

Nguồn cầu là yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim

→ Xem thêm: Cập nhật giá thị trường bạch kim hôm nay

2. Tình hình kinh tế vĩ mô và chính sách tiền tệ

2.1. Biến động đồng USD và mối quan hệ ngược chiều

Giá bạch kim trên thị trường quốc tế được niêm yết bằng đồng USD, vì vậy bất kỳ biến động nào của đồng USD đều có thể trở thành yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim. Trên thực tế, điều này tạo ra mối quan hệ ngược chiều rõ rệt giữa sức mạnh của USD Index (DYX) và giá bạch kim, cụ thể là:

• USD mạnh lên (DYX tăng): Sức mua của đồng USD cao hơn, khiến bạch kim trở nên đắt đỏ hơn đối với những nhà đầu tư nắm giữ các loại tiền tệ khác. Nhu cầu giảm vì nhà đầu tư không muốn bỏ ra nhiều nội tệ để mua cùng một lượng bạch kim, tạo áp lực giảm giá bạch kim.
• USD suy yếu (DYX giảm): Giá bạch kim tính bằng các đồng tiền khác trở nên rẻ hơn, thúc đẩy nhu cầu mua vào từ thị trường quốc tế. Nhà đầu tư có xu hướng dịch chuyển dòng vốn sang kim loại quý để phòng ngừa rủi ro mất giá tiền tệ, tạo động lực tăng giá bạch kim.

2.2. Chính sách lãi suất của (FED) và ngân hàng trung ương

Lãi suất là công cụ quan trọng mà FED - Cục Dự trữ Liên Bang và các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới sử dụng để điều hành thị trường tài chính. Sự thay đổi lãi suất là một yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim thông qua chi phí cơ hội và dòng chảy vốn đầu tư. 

• Lãi suất tăng: Chi phí cơ hội tăng, nhà đầu tư có xu hướng chuyển vốn qua các kênh sinh lời cố định như trái phiếu hay tiền gửi, thay vì nắm giữ bạch kim (không tạo ra lợi tức cố định). Từ đó, giá bạch kim bị đẩy xuống. 
• Lãi suất giảm: Chi phí cơ hội giảm, thị trường bạch kim trở nên hấp dẫn hơn trong mắt nhà đầu tư. Do lãi ngân hàng bị giảm nên nhà đầu tư luân chuyển vốn sang kênh bạch kim để tối ưu lợi nhuận. Từ đó, giá bạch kim được đẩy lên. 

Có thể thấy, chính sách lãi suất ảnh hưởng nhiều đến động lực giá bạch kim. Thế nên việc theo dõi thông tin từ FED và các ngân hàng trung ương lớn là điều cần thiết để bạn phân tích xu hướng thị trường bạch kim và có cơ sở ra quyết định đầu tư bạch kim hiệu quả.

Lãi suất cũng là một yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim

2.3. Lạm phát, tăng trưởng GDP và tâm lý thị trường

Yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim tiếp theo là:

• Lạm phát cao: Bạch kim sẽ trở thành kênh bảo toàn giá trị trong thời kỳ lạm phát cao. Điều này thúc đẩy nhu cầu mua và nắm giữ món hàng hóa kim loại này để tạo đà tăng giá cho bạch kim. 
• Tăng trưởng GDP: Nhu cầu bạch kim trong công nghiệp ô tô, thiết bị y tế, điện tử, trang sức,... sẽ tăng lên khi chu kỳ kinh tế mở rộng/phát triển và giảm trong giai đoạn suy thoái. 
• Tâm lý thị trường: Khi thị trường xuất hiện tin tức xấu, nhà đầu tư có xu hướng dịch chuyển dòng tiền sang kim loại quý, trong đó có bạch kim - đóng vai trò như một kênh “trú ẩn phụ trợ” bên cạnh vàng, bạc.

3. Xu hướng ngành ô tô và sự chuyển dịch công nghệ

3.1. Bạch kim trong động cơ Diesel

Bạch kim là thành phần chủ chốt trong bộ chuyển đổi xúc tác (catalytic converter) của xe động cơ diesel. Vai trò của nó là giảm khí thải độc hại như oxit nitơ, carbon monoxide và hydrocacbon chưa cháy, đáp ứng tiêu chuẩn khí thải ngày càng nghiêm ngặt tại châu Âu và nhiều quốc gia khác.

Ngành ô tô từng chiếm tới 35 - 40% tổng nhu cầu bạch kim toàn cầu, trong đó phần lớn đến từ xe diesel. Đồng nghĩa, khi thị phần xe diesel thay đổi, nhu cầu bạch kim cũng biến động mạnh, từ đó trở thành yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim, có thể kéo giá lên hoặc xuống.

Ngành ô tô có yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim

3.2. Tiềm năng từ xe điện pin nhiên liệu (FCEV) và hydro xanh

Vài năm gần đây, bạch kim có tiềm năng tăng trưởng dài hạn hơn trong lĩnh vực năng lượng sạch, đặc biệt là xe điện pin nhiên liệu (Fuel Cell Electric Vehicle – FCEV). Trong hệ thống pin nhiên liệu, bạch kim đóng vai trò là chất xúc tác điện hóa giúp tách hydro và oxy để tạo ra điện năng, chỉ thải ra hơi nước, hoàn toàn không gây ô nhiễm môi trường.

Sự phát triển của hydro xanh đã tạo “cú hích” lớn cho thị trường FCEV, từ đó thúc đẩy nhu cầu bạch kim. Các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đức đã công bố chiến lược quốc gia về hydro, mở ra triển vọng tiêu thụ bạch kim mạnh mẽ trong 10 đến 20 năm tới.

3.3. So sánh với Palladium

Trong ngành ô tô, bạch kim và palladium có khả năng thay thế lẫn nhau trong bộ chuyển đổi xúc tác:

• Bạch kim thường được dùng cho động cơ diesel.
• Palladium phổ biến trong động cơ xăng.

Khi giá palladium tăng quá cao so với bạch kim, các hãng sản xuất xe ô tô có xu hướng chuyển sang sử dụng bạch kim để tiết kiệm chi phí, qua đó hỗ trợ nhu cầu bạch kim và gây áp lực giảm cho giá palladium. Ngược lại, nếu bạch kim trở nên đắt đỏ, sự thay thế có thể đảo chiều và tạo áp lực giảm giá bạch kim.

So sánh bạch kim và Palladium

4. Các yếu tố địa chính trị và rủi ro nguồn cung

4.1. Sự tập trung sản xuất

Như AnfinX có đề cập ở trên, bạch kim là kim loại quý hiếm với sản lượng khai thác toàn cầu tập trung chủ yếu ở Nam Phi, Nga và Zimbabwe. Thế nên, những rủi ro khu vực có thể trực tiếp trở thành yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim. 

Ví dụ:

• Nam Phi từng có nhiều đợt đình công kéo dài của thợ mỏ, dẫn đến sản lượng sụt giảm nghiêm trọng, khiến giá bạch kim tăng đột biến.
• Các thay đổi chính sách, bất ổn xã hội hoặc tham nhũng sẽ làm chậm quá trình khai thác và xuất khẩu, dẫn đến giảm sản lượng, tăng giá bạch kim. 
• Thiên tai như lũ lụt, đại dịch hay gián đoạn hạ tầng do mất điện diện rộng hoặc sự cố vận tải làm giảm nguồn cung bạch kim tạm thời, gây biến động giá. 

Hiểu đơn giản là, nguồn cung bị gián đoạn ở những khu vực sản xuất trọng điểm, thị trường toàn cầu khó có nguồn thay thế nhanh chóng, dẫn đến áp lực tăng giá mạnh trong ngắn hạn.

Rủi ro khu vực trở thành yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim

4.2. Chính sách thương mại và căng thẳng quốc tế

Chuỗi cung ứng bạch kim không chỉ phụ thuộc vào khai thác mà còn vào khâu vận chuyển, chế biến và tiêu thụ quốc tế. Vì thế, đây cũng là những yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim. Ví dụ như:

• Giả sử Nam Phi hay Nga áp dụng thuế cao hoặc hạn chế xuất khẩu thì nguồn cung bạch kim toàn cầu sẽ bị siết lại. 
• Trong quá khứ, các lệnh trừng phạt kinh tế với Nga từng ảnh hưởng đến xuất khẩu kim loại quý, bao gồm bạch kim.
• Chiến tranh có thể làm gián đoạn quá trình vận chuyển, dẫn đến thiếu hụt sản lượng bạch kim trên toàn cầu. 

Nhìn chung, căng thẳng thương mại hoặc địa chính trị thường khiến giới đầu tư lo ngại về nguồn cung, thúc đẩy hoạt động mua phòng ngừa rủi ro, từ đó đẩy giá bạch kim tăng trong ngắn và trung hạn.

5. Biến động đầu cơ và giao dịch phái sinh

Giá bạch kim sẽ bị ảnh hưởng từ hoạt động đầu cơ và giao dịch phái sinh, cụ thể có 3 yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim như sau:

• Hợp đồng tương lai: Hợp đồng tương lai bạch kim trên các sàn giao dịch hàng hóa phái sinh đóng vai trò như “thước đo” kỳ vọng giá trong tương lai. Khi giá hợp đồng tương lai tăng mạnh, các nhà đầu tư vật chất có xu hướng mua bạch kim sớm để tránh rủi ro giá, làm giá giao ngay (spot) tăng theo.
• Quỹ ETF: Aberdeen Standard Physical Platinum Shares là quỹ ETF bạch kim, họ sẽ mua và nắm giữ bạch kim vật chất, tạo cầu đầu tư gián tiếp. Đến lúc dòng tiền từ nhà đầu tư đổ vào ETF, quỹ phải mua thêm bạch kim vật chất để bảo đảm giá trị tài sản, khiến giá tăng. Nếu nhà đầu tư rút vốn, ETF thường sẽ bán bạch kim, từ đó đẩy giá giảm trong ngắn hạn.
• Quỹ đầu cơ: Các quỹ đầu cơ trên thị trường hàng hóa kim loại cũng mở vị thế lớn trong thời gian ngắn thì giá bạch kim sẽ biến động mạnh, vượt ngoài yếu tố cung cầu bạch kim. Ngoài ra, các tin tức về FED, USD hay sản lượng khai thác thường khiến quỹ đầu cơ điều chỉnh vị thế ngay lập tức, tác động dây chuyền tới giá bạch kim trên thị trường.

Đầu cơ là yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim

Lời kết

Việc hiểu rõ 5 yếu tố ảnh hưởng giá bạch kim bao gồm: Cung cầu, kinh tế vĩ mô, xu hướng ngành ô tô, địa chính trị và biến động đầu cơ là nền tảng vững chắc cho mọi nhà đầu tư quan tâm đến loại hàng hóa này. Nắm bắt được những yếu tố này giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư thông minh và tối ưu hóa cơ hội sinh lời trên thị trường.

Tải ứng dụng AnfinX để bắt đầu hành trình giao dịch bạch kim phái sinh, kiếm lời ngay hôm nay! 

Hướng dẫn đăng ký tài khoản trên ứng dụng AnfinX